Διαβήτης κύησης: τι αλλάζει στην διατροφή μας;

Τι είναι ο διαβήτης κύησης;

Ο διαβήτης κύησης είναι μία παθολογική κατάσταση στην οποία προκύπτει διαβήτης κατά την διάρκεια της εγκυμοσύνης χωρίς να έχει προηγηθεί διάγνωση πριν την εγκυμοσύνη. Η εγκυμονούσα παρουσιάζει υψηλές τιμές γλυκόζης στο αίμα καθώς οι διαβητογενείς ορμόνες της κύησης προκαλούν αντίσταση στην ινσουλίνη, την ορμόνη που μειώνει την γλυκόζη (σάκχαρο) στο αίμα.

Πόσο συχνός είναι ο διαβήτης κύησης;

Σύμφωνα με την Διεθνή Ομοσπονδία Διαβήτη το 2019, υπολογίζεται πως 1 στις 6 γεννήσεις παγκοσμίως  περιπλέκονται από τον Διαβήτη Κύησης. Μάλιστα σημειώνεται πως το 90% της υπεργλυκαιμίας  στην κύησης συναντάται σε χώρες με χαμηλό και μεσαίο εισόδημα. Διαγιγνώσκεται μεταξύ 24^ης και 28^ης εβδομάδας κύησης με φόρτιση 75 γραμμαρίων γλυκόζης μετά από ολονύχτια νηστεία.

Ποιοι κίνδυνοι προκύπτουν από τον διαβήτη κύησης τόσο για την μητέρα και το έμβρυο;

Οι κίνδυνοι του διαβήτη κύησης είναι η αρκετοί και ανάμεσα τους είναι η προεκλαμψία, η μακροσωμία,  η δυστοκία ώμων, το μεγάλο βάρος γέννησης (πάνω από 4000 γραμμάρια) και αυξημένο κίνδυνο για νεογνική θνησιμότητα. Μελλοντικά, ο διαβήτης κύησης θα μπορούσε να επηρεάσει την υγεία του μωρού αυξάνοντας το σωματικό του βάρος με παιδική παχυσαρκία, διαταραγμένη ανοχή στην γλυκόζη και μεταβολικό σύνδρομο. Η μητέρα θα μπορούσε και η ίδια να επηρεαστεί από τον διαβήτη κύησης με ανάπτυξη σακχαρώδους διαβήτη τύπου 2 μετέπειτα στην ζωή της.

Ποιοι είναι οι παράγοντες κινδύνου για ανάπτυξη διαβήτη κύησης;

• Υπερβάλλον βάρος (Δείκτη Μάζας Σώματος > 25 kg/m2)
• Χαμηλή φυσική δραστηριότητα
• Συγγενή 1^ου βαθμού με διαβήτη
• Προηγούμενη κύηση με νεογνό που γεννήθηκε άνω των 4500 γραμμαρίων ή ήταν διαγεγνωσμένος διαβήτης κύησης.
• Υπέρταση (>140/90mm Hg ή αντιυπερτασική αγωγή)
• Χαμηλά επίπεδα «καλής» χοληστερόλης (HDL) <35 mg/dL
• Υψηλά επίπεδα τριγλυκεριδίων >250 mg/dL
• Γυναίκες με σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών (PCOS)
• Αιμογλοβίνη Α1c >5,7% ή διαταραγμένες τιμές γλυκόζης νηστείας
• Άλλοι παράγοντες που σχετίζονται με αντίσταση στην ινσουλίνη (νοσογόνος παχυσαρκία)
• Ιστορικό καρδιαγγειακής νόσου

Από ποιες τιμές και πάνω είναι κρίσιμες για διάγνωση διαβήτη κύησης;

Σύμφωνα με την πιο πρόσφατη σύσταση του Αμερικάνικου Κολλεγίου Μαιευτικής και Γυναικολογίας όπως και του Καναδά, το 2018 ορίστηκε σαν οριακή τιμή γλυκόζης νηστείας το λιγότερο από 95 mg/dL, τιμή γλυκόζης για μεταγευματική γλυκόζη 1 ώρα μετά το <180 και <190 mg/dL αντίστοιχα ενώ 2 ώρες μετά το <155 και <162 mg/dL.

Πως αντιμετωπίζεται ο διαβήτης κύησης;

Πρώτος στόχος είναι η διατροφική εκπαίδευση της μητέρας και ο έλεγχος των τιμών μέσω της διατροφής και μετέπειτα με οδηγία ιατρού ενδοκρινολόγου πάντα σε συνεργασία με τον γυναικολόγο φαρμακευτικά. Η πιο συχνή φαρμακευτική παρέμβαση γίνεται με μονάδες ινσουλίνης, οι οποίες αυξάνονται όσο οι τιμές της γλυκόζης δεν ανταποκρίνονται στις τιμές στόχους.

Τι θα πρέπει να προσέξουμε διατροφικά;

• Διαχείριση του βάρους: η παχυσαρκία είναι παράγοντας κινδύνου για τον διαβήτη κύησης. Όσο μεγαλύτερο το βάρος και ο βαθμός παχυσαρκίας, τόσο μεγαλύτερη η πιθανότητα για διαβήτη κύησης. Δρούμε προληπτικά ώστε πριν την σύλληψη να μειωθεί το βάρος και κατά την εγκυμοσύνη προσπαθούμε να έχουμε ελεγχόμενη αύξηση του βάρους αλλά όχι απότομη και ακραία απώλεια βάρους καθώς μπορεί να βλάψει το έμβρυο.
• Υδατάνθρακες: Οι υδατάνθρακες είναι οι κύριοι υπεύθυνοι για την αύξηση της γλυκόζης στο αίμα. Η πρόσληψη τους καθημερινά θα πρέπει να γίνει ελεγχόμενα, εντός κάποιων ορίων και όχι χαμηλότερα από 175 γρ ή να ισοδυναμούν με το 45-65% των ημερήσιων θερμίδων καθώς είναι απαραίτητο ένα ελάχιστο ποσό για την εύρυθμη λειτουργία και ανάπτυξη τόσο της μητέρας όσο και του εμβρύου.
• Διατροφή χαμηλού γλυκαιμικού δείκτη: τα καλύτερα αποτελέσματα για τον διαβήτη κύησης φάνηκαν με την διατροφή που ήταν χαμηλή σε γλυκαιμικό δείκτη και δεν προκαλούσε ξεσπάσματα στην γλυκόζη του αίματος. Καλό είναι να προτιμώνται τα δημητριακά ολικής, να γίνονται συνδυασμοί όπως φρούτο με ξηρό καρπό ή γιαούρτι και να επιλέγονται φρούτα, λαχανικά και αμυλούχες τροφές με χαμηλό γλυκαιμικό δείκτη. Αντιθέτως, μειώνουμε τους πολύ επεξεργασμένους και απλούς υδατάνθρακες όπως γλυκίσματα και γλυκά σνακ που θα προκαλέσουν αύξηση στις τιμές της γλυκόζης.
• Αύξηση διαιτητικών ινών: η αύξηση στις φυτικές ίνες βοηθούν σε πιο χαμηλές σακχάρου στο αίμα. Διαιτητικές ίνες βρίσκουμε σε ψωμιά, ρύζι, ζυμαρικά, παξιμάδια ολικής, σε φρέσκα φρούτα και λαχανικά με την φλούδα τους, στα όσπρια και τους ξηρούς καρπούς. Κάνουμε σταδιακή αύξηση τόσο των φυτικών ινών αλλά και του νερού παράλληλα για να μην προκληθεί φούσκωμα και κοιλιακός πόνος.
• Αντιφλεγμονώδη τρόφιμα: ο διαβήτης κύησης δημιουργεί και συντηρεί την φλεγμονή στο σώμα. Για αυτόν τον λόγο, αυξάνουμε την πρόσληψη αντιφλεγμονωδών τροφίμων όπως η ντομάτα, το εξαιρετικά παρθένο ελαιόλαδο, τα πράσινα φυλλώδη λαχανικά, φρούτα όπως μούρα, πορτοκάλια, κεράσια, ξηρούς καρπούς και λιπαρά ψάρια όπως σολομός, σαρδέλες.
• Μεσογειακή διατροφή: Το διατροφικό πρότυπο της Μεσογείου έχει πολλά ευεργετικά αποτελέσματα λόγω των πολλών φρέσκων φρούτων και λαχανικών, σύνθετων υδατανθράκων (όπως πλιγούρι, ψωμί και δημητριακά ολικής), το αντιφλεγμονώδες ελαιόλαδο, όσπρια, ψάρια και λίγα γλυκίσματα.
• Αποφυγή γλυκαντικών: πολλές φορές για την διαχείριση του σακχάρου και υπεργλυκαιμίας συστήνεται να επιλέγονται γλυκαντικά αντί της ζάχαρης. Ωστόσο, η επίδραση των γλυκαντικών στην εγκυμοσύνη ακόμα εξετάζεται και μπορεί να επηρεάσει αρνητικά την εντερική χλωρίδα της μητέρας και την υγεία του βρέφους, θα συστήναμε να αποφεύγονται εντελώς οι γλυκαντικές ουσίες. Προτιμότερο θα ήταν μικρότερη ποσότητα κανονικού γλυκίσματος και με τον σωστό συνδυασμό (πρωτεϊνης ή λίπους).
• Τακτικά γεύματα ανά 3-4 ώρες: η βιολογική μας πείνα είναι περίπου ανά 3-4 ώρες. Το να διατηρούμε μεγαλύτερη διαστήματα νηστείας θα προκαλέσει υπογλυκαιμίες και η κατανάλωση λιγότερων γευμάτων θα δημιουργήσει ένα φαύλο κύκλο υπεργλυκαιμίας και αντιδραστικής υπογλυκαιμίας. «Σπάμε» την πείνα με μικρά ενδιάμεσα σνακ μεταξύ των κυρίων γευμάτων μας.
• Προβιοτικά: η συμπλήρωση με προβιοτικά σε δοκιμές φάνηκε ιδιαίτερα ωφέλιμη για τις γυναίκες με διαβήτη κύησης καθώς βελτίωσε τον γλυκαιμικό έλεγχο μειώνοντας την γλυκόζη νηστείας, την ινσουλίνη και τον δείκτη HOMA-IR. Παράλληλα, μείωσε τα τριγλυκερίδια, την χοληστερίνη και βελτίωσε την εντερική χλωρίδα της εγκύου. Προτιμώνται τα στελέχη του Lactobacillus και του
• Λιγότερα κορεσμένα λιπαρά: η μεγάλη ποσότητα λιπαρών στο καθημερινό διαιτολόγιο και ιδιαίτερα τα κορεσμένα που προέρχονται από επεξεργασμένα τρόφιμα και τηγανητά επιβαρύνουν τις τιμές της γλυκόζης στο αίμα.

Βιβλιογραφία:

1. Mahajan, A., Donovan, L. E., Vallee, R., & Yamamoto, J. M. (2019). Evidenced-Based Nutrition for Gestational Diabetes Mellitus. Current Diabetes Reports, 19(10).doi:10.1007/s11892-019-1208-4
2. Shukla, A. P., Dickison, M., Coughlin, N., Karan, A., Mauer, E., Truong, W., Casper, A., Emiliano, A. B., Kumar, R. B., Saunders, K. H., Igel, L. I., & Aronne, L. J. (2019). The impact of food order on postprandial glycaemic excursions in prediabetes. Diabetes, obesity & metabolism, 21(2), 377–381. https://doi.org/10.1111/dom.13503
3. Rasmussen, L., Poulsen, C. W., Kampmann, U., Smedegaard, S. B., Ovesen, P. G., & Fuglsang, J. (2020). Diet and Healthy Lifestyle in the Management of Gestational Diabetes Mellitus. Nutrients, 12(10), 3050. https://doi.org/10.3390/nu12103050
4. Rasmussen L, Poulsen CW, Kampmann U, Smedegaard SB, Ovesen PG, Fuglsang J. Diet and Healthy Lifestyle in the Management of Gestational Diabetes Mellitus. Nutrients. 2020 Oct 6;12(10):3050. doi: 10.3390/nu12103050. PMID: 33036170; PMCID: PMC7599681.
5. Kapur, K., Kapur, A., & Hod, M. (2021). Nutrition Management of Gestational Diabetes Mellitus. Annals of Nutrition and Metabolism, 1–13.doi:10.1159/00050
6. Mack, L. R., & Tomich, P. G. (2017). Gestational Diabetes. Obstetrics and Gynecology Clinics of North America, 44(2), 207–217.doi:10.1016/j.ogc.2017.02.002
7. Sweeting, A., Wong, J., Murphy, H. R., & Ross, G. P. (2022). A Clinical Update on Gestational Diabetes Mellitus. Endocrine reviews, 43(5), 763–793. https://doi.org/10.1210/endrev/bnac003
8. Lende, M., & Rijhsinghani, A. (2020). Gestational Diabetes: Overview with Emphasis on Medical Management. International journal of environmental research and public health, 17(24), 9573. https://doi.org/10.3390/ijerph17249573