Προδιαβήτης και Διατροφή | Nutrition Home

Ο προδιαβήτης, είναι μια διαταραχή του μεταβολισμού που αποτελεί ενδιάμεσο στάδιο μεταξύ της φυσιολογικής γλυκαιμίας και του διαβήτη και είναι ιδιαίτερα διαδεδομένος, ειδικά σε μεγαλύτερες ηλικιακές ομάδες και σε παχύσαρκα άτομα, καθώς φαίνεται ότι επηρεάζει περίπου 720 εκατομμύρια άτομα παγκοσμίως.

Για τη διάγνωση του προδιαβήτη πραγματοποιούνται αιματολογικές εξετάσεις, όπου ελέγχονται

• τα επίπεδα γλυκόζης νηστείας: από 100 έως 125 mg/dL

• και γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης (HbA1C) 5,7% έως 6%

• επίπεδα γλυκόζης 2 ώρες μετά από χορήγηση 75γρ γλυκόζης: 140 έως 199mg/dL   

Η εκδήλωση προδιαβήτη αυξάνει τον κίνδυνο εξέλιξης του σε διαβήτη, εμφάνισης καρδιαγγειακών παθήσεων, νεφρικής νόσου καθώς και θνησιμότητας. 

Η θεραπεία πρώτης γραμμής για τον προδιαβήτη επικεντρώνεται στην τροποποίηση του τρόπου ζωής που περιλαμβάνει

• απώλεια βάρους

• αύξηση της φυσικής δραστηριότητας

• ή/και χορήγηση φαρμακευτικής αγωγής (π.χ. μετφορμίνη)

Αξίζει να σημειωθεί ότι η τροποποίηση του τρόπου ζωής σχετίζεται με καλύτερα αποτελέσματα από την λήψη μόνο μετφορμίνη. 

Οι δίαιτες χαμηλού γλυκαιμικού δείκτη (GI) φαίνεται ότι μειώνουν τη μεταγευματική γλυκαιμία, με αποτέλεσμα πιο σταθερές συγκεντρώσεις γλυκόζης στο αίμα. Με άλλα λόγια, οι δίαιτες χαμηλού GI επιτυγχάνουν τον γλυκαιμικό έλεγχο και μπορεί να συμβάλλουν μειώσουν το σωματικό βάρος σε άτομα με προδιαβήτη. 

Τι είναι οι δίαιτες χαμηλού γλυκαιμικού δείκτη ;

Ο γλυκαιμικός δείκτης (GI) είναι ένας δείκτης που σχετίζεται με τη γλυκαιμική απόκριση, δηλαδή με το πως επηρεάζονται τα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα μετά την κατανάλωση ενός τροφίμου με υδατάνθρακες. Τα τρόφιμα ταξινομούνται ως τρόφιμα χαμηλού (GI: 0-55), μεσαίου (GI: 56-69) ή υψηλού γλυκαιμικού δείκτη (≥70)και σε μια κλίμακα 0-100. Όσο χαμηλότερη η τιμή του GI ενός συγκεκριμένου τροφίμου, τόσο λιγότερο μπορεί να επηρεάσει τα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα.

Τρόφιμα χαμηλού GI, όπως η φρουκτόζη, έχει αποδειχθεί ότι έχουν θετική επίδραση στον έλεγχο της γλυκόζης. Επίσης, τρόφιμα τα οποία είναι πλούσια σε φυτικές ίνες έχουν γενικά χαμηλό γλυκαιμικό δείκτη (GI), αν και δεν έχουν όλα τα τρόφιμα με χαμηλό GI απαραίτητα υψηλή περιεκτικότητα σε φυτικές ίνες. 

Τρόφιμα χαμηλού GI: (0-55)

• Δημητριακά ολικής άλεσης π.χ. βρώμη

• Όσπρια

• Ξηροί καρποί

• Γαλακτοκομικά προϊόντα χαμηλών λιπαρών

• Μη αμυλούχα λαχανικά

• Ορισμένα φρούτα όπως τα βερίκοκα, τα μήλα, τα κεράσια, το πορτοκάλι, τα σταφύλια, τα ακτινίδια, τα αχλάδια, άγουρες μπανάνες

Τρόφιμα μέτριου και υψηλού GI (≥56) :

• Λευκό ρύζι

• Πατάτες και προϊόντα πατάτας όπως ο πουρές

• Λευκό ψωμί

• Λευκά ζυμαρικά

• Δημητριακά πρωινού με προσθήκη ζάχαρης

• Αποξηραμένα φρούτα

• Χουρμάδες

• Σταφίδες

• Μέλι

• Ζάχαρη

• Επιδόρπια γιαουρτιού με προσθήκη ζάχαρης

• Ορισμένα φρούτα όπως το καρπούζι

Για την πρόληψη εμφάνισης, αλλά και την αντιμετώπιση του προδιαβήτη συστήνεται η τήρηση μιας ισορροπημένης διατροφής κατά την οποία:

• Αποφεύγουμε μεγάλα χρονικά κενά μεταξύ των γευμάτων (>5 ώρες)

• Επιλέγουμε κατάλληλους συνδυασμούς τροφίμων, που αποτρέπουν την απότομη αύξηση της γλυκόζης μεταγευματικά (μέθοδος του πιάτου)

• Προτιμάμε τρόφιμα χαμηλού GI, έναντι άλλων με υψηλότερο (π.χ. καστανό ρύζι αντί για λευκό, ψωμί ολικής άλεσης αντί για λευκό ψωμί)

• Περιορίζουμε τη συχνότητα ή/και την ποσότητα κατανάλωσης τροφίμων υψηλού γλυκαιμικού δείκτη π.χ. ζάχαρη, μέλι, σοκολάτα, αποξηραμένα φρούτα, δημητριακά πρωινού με προσθήκη ζάχαρης, λευκά ζυμαρικά, κ.α.

• Προσθέτουμε στην καθημερινή μας διατροφή περισσότερες φυτικές ίνες (λαχανικά, φρούτα, προϊόντα ολικής άλεσης )

Μέθοδος του πιάτου: είναι ένας τρόπος με τον οποίο μπορεί κάποιος να στήνει τα γεύματα του σύμφωνα με την οποία το μεγαλύτερο μέρος της μερίδας (περίπου το ½) καταλαμβάνεται από μια πηγή φυτικών ινών όπως τα λαχανικά, το ¼ από μια πηγή πρωτεϊνών (π.χ. τυρί, αυγό, κρέας, ψάρι, θαλασσινά, γιαούρτι) και το ¼ από μια πηγή υδατανθράκων (π.χ. ψωμί, πατάτες, ρύζι). Επίσης, η πηγή λίπους που επιλέγουμε να προσθέσουμε προτιμάμε να ανήκει στα καλά λιπαρά (π.χ. ελαιόλαδο, αβοκάντο ωμοί, ξηροί καρποί).

1. Echouffo-Tcheugui JB, Selvin E. Prediabetes and What It Means: The Epidemiological Evidence. Annu Rev Public Health. 2021 Apr 1;42:59-77. doi: 10.1146/annurev-publhealth-090419-102644. Epub 2021 Dec 23. PMID: 33355476; PMCID: PMC8026645.

2. Echouffo-Tcheugui JB, Perreault L, Ji L, Dagogo-Jack S. Diagnosis and Management of Prediabetes: A Review. JAMA. 2023 Apr 11;329(14):1206-1216. doi: 10.1001/jama.2023.4063. PMID: 37039787.

3. Zand A, Ibrahim K, Patham B. Prediabetes: Why Should We Care? Methodist Debakey Cardiovasc J. 2018 Oct-Dec;14(4):289-297. doi: 10.14797/mdcj-14-4-289. PMID: 30788015; PMCID: PMC6369626.

4. Zafar MI, Mills KE, Zheng J, Regmi A, Hu SQ, Gou L, Chen LL. Low-glycemic index diets as an intervention for diabetes: a systematic review and meta-analysis. Am J Clin Nutr. 2019 Oct 1;110(4):891-902. doi: 10.1093/ajcn/nqz149. PMID: 31374573.

5. Kaur B, Ranawana V, Henry J. The Glycemic Index of Rice and Rice Products: A Review, and Table of GI Values. Crit Rev Food Sci Nutr. 2016;56(2):215-36. doi: 10.1080/10408398.2012.717976. PMID: 25590950.

6. Filardi T, Panimolle F, Crescioli C, Lenzi A, Morano S. Gestational Diabetes Mellitus: The Impact of Carbohydrate Quality in Diet. Nutrients. 2019 Jul 9;11(7):1549. doi: 10.3390/nu11071549. PMID: 31323991; PMCID: PMC6683084.

7. Riccardi G, Rivellese AA, Giacco R. Role of glycemic index and glycemic load in the healthy state, in prediabetes, and in diabetes. Am J Clin Nutr. 2008 Jan;87(1):269S-274S. doi: 10.1093/ajcn/87.1.269S. PMID: 18175767.