Ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού και διατροφή | nutrition home
Το Ελικοβακτήριο του πυλωρού είναι ένας gram αρνητικός βάκιλος, σε σχήμα σπειροειδές, μίκρο-αερόφιλο που επιοικίζει στην στοματική κοιλότητα και στο στομάχι. Είναι μία πολύ συχνή ασθένεια με αρκετές επιπλοκές που αν δεν θεραπευτεί και εξοντωθεί οριστικά μπορεί να εξελιχθεί σε γαστρίτιδα καθώς και σε μορφές καρκίνου. Πέρα από φαρμακευτική αγωγή, ο ασθενής πρέπει να κάνει αλλαγές στην διατροφή του ώστε να επιταχύνει την θεραπεία και να μειώσει τα συμπτώματα της νόσου.
Επιδημιολογία νόσου:
Είναι εντυπωσιακό πως σε αναπτυσσόμενες χώρες τα ποσοστά νόσησης από ελικοβακτηρίδιο μπορεί να αγγίξουν το 70 με 80% ενώ σε αναπτυγμένες είναι στο 13-50% του πληθυσμού. Το 90% των φορέων είναι ασυμπτωματικοί, πράγμα που είναι ανησυχητικό. Στα βιομηχανοποιημένα κράτη η λοίμωξη με ελικοβακτηρίδιο είναι πιο συχνή ανάμεσα στους ηλικιωμένους.
Άλλες ενδείξεις για να κάνει κάποιος εξέταση για ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού είναι:
- Ναυτία
- Πόνος στο στομάχι
- Φούσκωμα
- Εμετός
- Χωρίς λόγο έντονη δυσπεψία,
- Πεπτικά έλκη,
- Άτομα που λαμβάνουν χρόνια ασπιρίνη ή μη στεροιδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα,
- Πληθυσμοί που ανήκουν σε κατηγορίες κινδύνου (όπως σε χώρες με χαμηλές υγιεινές πρακτικές),
- Σιδηροπενική αναιμία (αν έχουν αποκλειστεί και τα υπόλοιπα πιθανά αίτια)
- Σε παιδιά: ασυμπτωματικά αλλά κάποιες φορές εμετός, ναυτία, κοιλιακός πόνος
Γιατί μπορεί να εμφανιστεί;
Δεν είναι ακόμα ξεκάθαρο γιατί το βακτήριο αυτό ριζώνει στην στοματική κοιλότητα ή το στομάχι μας. Έχει εικαστεί πως είναι λόγω επαφής του στόματος με κάποιον τρόπο με τα κόπρανα καθώς εκεί συναντάται το βακτήριο. Επίσης μπορεί να διασπαρθεί και από την στοματική επαφή μεταξύ νοσούντων. Έχει ειπωθεί πως και η χαμηλή υγιεινή και η πόση άφιλτρου νερού μπορεί να οδηγήσει στην μεταφορά του βακτηρίου εντός του σώματος. Επίσης είναι πολύ συχνή η μετάδοση σε παιδιά αν κοιμούνται σε ένα κρεβάτι, αν υπάρχει τουαλέτα εκτός του σπιτιού. Ωστόσο, ο κύριος λόγος να κολλήσει κάποιος το ελικοβακτήριο του πυλωρού είναι μέσω της στενής ανθρώπινης επαφής.
Πως γίνεται η διάγνωση;
Η ύπαρξη του ελικοβακτηριδίου μπορεί να γίνει επεμβατικά και μη. Η βασική εξέταση που γίνεται είναι μέσω της μέτρησης ουρίας από την αναπνοή που είναι μη επεμβατική, χαμηλού κόστους, ιδιαιτέρως διαδεδομένη και υψηλής ειδικότητας και ευαισθησίας. Δεν μπορεί όμως να πραγματοποιηθεί σε μικρά παιδιά και σε εγκύους.
Μία άλλη δοκιμασία είναι τα αντιγόνα κοπράνων ή τα μονοκλωνικά τεστ αντισωμάτων και οι πιο εξελιγμένες διαγνωστικές μέθοδοι είναι η ανάλυση γαστρικού υγρού ή μοριακή ανάλυση.
Υπάρχει θεραπεία;
Η θεραπεία περιλαμβάνει την συνδυαστική λήψη δύο αντιβιώσεων. Για αυτό και χαρακτηρίζεται ως διπλή. Πρόκειται για ανταγωνιστές της αντλίας πρωτονίων. Η επιτυχία της θεραπείας κυμαίνεται μεταξύ 82% και 92%. Επειδή υπάρχει πιθανότητα να έχουν απομείνει ανθεκτικά στελέχη του ελικοβακτηριδίου, η θεραπεία μπορεί να επαναληφθεί.
Δεν πρέπει να παραλείψουμε να αναφέρουμε πως η θεραπεία λόγω της διάρκειας της και της μεγάλης ποσότητας φαρμάκων που καταναλώνονται υπάρχουν και ανεπιθύμητες ενέργειες. Αυτές περιλαμβάνουν ζαλάδα, ναυτία, διάρροια και διαταραχές στην γεύση. Επίσης δίνονται και προβιοτικά καθώς η συνδυαστική λήψη φαρμάκων διαταράσει την μικροβιακή χλωρίδα.
Αν δεν θεραπευτεί και εκριζωθεί από το σώμα, αυξάνεται η φλεγμονή, ατροφεί η μεμβρανική βλέννα, μειώνεται η παραγωγή υδροχλωρικού οξέος, μπορεί να προκληθούν δωδεκαδακτυλικά ή γαστρικά έλκη και αυξάνεται κατά πολύ η πιθανότητα για ανάπτυξη γαστρικού καρκίνου και εμφάνιση γαστρικού λεμφώματος.
Διατροφική προσέγγιση:
Είναι σημαντικό να γίνεται προσπάθεια και στην βελτίωση της διατροφής όσο ακολουθούμε την φαρμακευτική αγωγή. Αποφεύγουμε τα αλμυρά τρόφιμα καθώς το αλάτι ενισχύει την φλεγμονή και το βακτήριο γίνεται ακόμα πιο ανθεκτικό. Συνεπώς μειώνουμε το αλάτι στο μαγείρεμα, σε έτοιμα αρτοσκευάσματα, στην σόγια, σε πολύ αλμυρά τυριά όπως φέτα ή κεφαλοτύρι, σε σνακ όπως πατατάκια ή κράκερς, έτοιμα φαγητά και σάλτσες, κύβοι γεύσης, μαγιονέζα και τουρσιά ή ελιές. Προσοχή και σε πολύ καυτερά τρόφιμα ή έντονα όπως κρεμμύδι, σκόρδο, τζίντζερ, μουστάρδα, μπούκοβο και αλλαντικά ή καπνιστά.
Λόγω της φύσης της ασθένειας αλλά και της φαρμακευτικής παρέμβασης, υπάρχουν πιθανότητες για διατροφικές ελλείψεις. Αυτές που είναι πιο συχνές είναι η βιταμίνη Β12 που βρίσκουμε σε ζωικά τρόφιμα (κόκκινο και λευκό κρέας, ψάρι, θαλασσινά, γαλακτοκομικά και αυγά). Επίσης και ο σίδηρος μπορεί να είναι χαμηλός. Εξασφαλίζουμε σίδηρο από κρέας (κόκκινο και λευκό), ψάρι, όσπρια, ξηροί καρποί, σπανάκι, δημητριακά εμπλουτισμένα. Σε κάθε περίπτωση δεν κάνουμε λήψη συμπληρωμάτων διατροφής χωρίς την οδηγία του ιατρού. Προσπαθούμε πρώτα διατροφικά και έπειτα αν οι ανάγκες δεν καλύπτονται μπορούμε να προμηθευτούμε ένα συμπλήρωμα διατροφής.
Ενίσχυση του οργανισμού με αντιοξειδωτικές τροφές: Τα φρέσκα φρούτα και λαχανικά, τα τρόφιμα με έντονο χρώμα (όπως το κόκκινο από τα μούρα και τις φράουλες), τα εσπεριδοειδή, οι ντομάτες, τα καρότα, οι ξηροί καρποί και γενικά οι πηγές των βιταμινών Α, C, E και των ιχνοστοιχείων σελήνιο, ψευδάργυρο, χαλκό θα βοηθήσουν στην προστασία του οργανισμού.
Εντυπωσιακά αποτελέσματα υπάρχουν για την βιταμίνη C που επιταχύνει την εκρίζωση του βακτηρίου αλλά και ότι σε ασθενείς παρόλο την υψηλή πρόσληψη της είχαν χαμηλά επίπεδα στον ορό τους και ο λόγος είναι ότι υπάρχει δυσαπορρόφηση. Όταν η θεραπεία ολοκληρωθεί επιτυχώς, τα επίπεδα της βιταμίνης επανέρχονται στα φυσιολογικά, οπότε καλό είναι να διατηρήσουμε υψηλή την κατανάλωση της μέσα από εσπεριδοειδή, πιπεριές, φράουλες, ακτινίδια, ντομάτες, μπρόκολο, μάνγκο κλπ. Πάντα όμως σε φυσιολογικά επίπεδα καθώς υπάρχει ο κίνδυνος για παρενέργειες: διάρροια, ίσως αυξημένο κίνδυνο για δημιουργία νεφρικών λίθων.
Σημαντική είναι η χρήση προβιοτικών και πρεβιοτικών στην διατροφή μας: Εκτός από την συμπληρωματική δόση που μπορεί να χορηγηθεί σε κάποιο σκεύασμα από τον ιατρό καλό θα ήταν να υπάρχουν πηγές προβιοτικών από την διατροφή. Τροφές πλούσιες σε προβιοτικά αποτελούν τα τυριά και γαλακτοκομικά που έχουν υποστεί ζύμωση (όπως κεφίρ, τυριά ωριμασμένα), ψωμί με προζύμι, τουρσί και ξινολάχανο. Γενικά στελέχη του lactobacillus και Bifidobacterium είναι χρήσιμα για την αποκατάσταση της εντερικής χλωρίδας.
Άλλες συμβουλές που μπορεί να βοηθήσουν:
Εναλλακτικές θεραπείες που έχουν δοθεί για την εξόντωση του ελικοβακτηριδίου ήταν τα προβιοτικά, το μέλι που ακόμα συστήνεται να λαμβάνεται κατά την θεραπεία καθώς έχει καλές αντιμικροβιακές ιδιότητες.
Επίσης και τα λιπαρά οξέα Ω3 και Ω6 (κυρίως τα Ω3) έχουν αντιφλεγμονώδη δράση και μπορούν να βοηθήσουν στην διαχείριση της φλεγμονής. Ω3 λιπαρά οξέα βρίσκουμε κυρίως στα λιπαρά ψάρια όπως σολομό, πέστροφα, γαύρο, σαρδέλες, γόπα κλπ.
Ακόμα δύο τρόφιμα και συστατικά τροφίμων είναι το πράσινο τσάι που περιέχει EGCG και συμβάλλει στην εξόντωση του βακτηρίου και ο κουρκουμάς που λόγω της αντιφλεγμονώδους δράσης του μειώνει τις φλεγμονές που υπάρχουν και προσφέρει αντικαρκινική προστασία για την γαστρίτιδα.
Βιβλιογραφία:
- Hołubiuk, Ł., & Imiela, J. (2016). Diet and Helicobacter pylori infection. Gastroenterology Review, 3, 150–154. doi:10.5114/pg.2016.61487
- Smith, S. M. (Ed.). (2021). Helicobacter Pylori. Methods in Molecular Biology. doi:10.1007/978-1-0716-1302-3
- Cho, J., Prashar, A., Jones, N. L., & Moss, S. F. (2021). Helicobacter pylori Infection. Gastroenterology Clinics of North America, 50(2), 261–282. doi:10.1016/j.gtc.2021.02.001
- Öztekin, M., Yılmaz, B., Ağagündüz, D., & Capasso, R. (2021). Overview of Helicobacter pylori Infection: Clinical Features, treatment, and nutritional aspects. Diseases, 9(4), 66.