Παίρνω κορτιζόνη: Τι να προσέξω στη διατροφή μου; | nutrition home
Τι είναι η κορτιζόνη και σε ποιες περιπτώσεις χορηγείται;
Η κορτιζόνη είναι μία στεροειδής ορμόνη που ανήκει στην οικογένεια των κορτικοστεροειδών. Την ακούμε πολύ συχνά να χορηγείται σαν θεραπεία. Πιο συχνά δίνεται για την ατοπική δερματίτιδα. Επίσης δίνεται πολύ συχνά για την θεραπεία της νόσου του Crohn και ελκώδους κολίτιδας, ηωσινοφιλικής οισοφαγίτιδας, συστηματικού ερυθηματώδη λύκου, ψωριασικής αρθρίτιδας.
Συχνά οι γιατροί συνταγογραφούν επαναλαμβανόμενα την κορτιζόνη και καταλήγει να χρησιμοποιείται σε δόσεις παραπάνω από αυτές που θα έπρεπε και οδηγεί σε ανεπιθύμητες ενέργειες.
Τι προκαλεί η λήψη κορτικοστεροειδών στο σώμα μας;
Κατακράτηση υγρών: Η χρήση κορτικοστεροειδών επηρεάζει την ισορροπία του νερού και αλατιού μέσα στο σώμα μας με αυξημένη επαναρρόφηση νατρίου και αυξημένη αποβολή καλίου.
Αυξημένα επίπεδα γλυκόζης: Παρατηρείται πως η χρόνια λήψη κορτικοστεροειδών που σχετίζεται άμεσα με την ποσότητα μάλιστα επηρεάζει τον μεταβολισμό της γλυκόζης νηστείας και μεταγευματικά που φαίνονται σε υψηλότερα επίπεδα.
Οστεοπόρωση: Συχνά παρατηρείται η απομετάλλωση των οστών με αποτέλεσμα να «χάνονται»- να αποβάλλονται μέταλλα όπως ο Φώσφορος από το σώμα. Το φαινόμενο αυτό μπορεί να οδηγήσει σε χαμηλή οστική πυκνότητα και να εμφανιστεί οστεοπόρωση.
Δυσλιπιδαιμία: Η χρόνια χρήση κορτικοστεροειδών συνδέεται με επαγωγή της λιπόλυσης, γεγονός που αυξάνει την σύνθεση της λιποπρωτεϊνης πολύ χαμηλής πυκνότητας από τα ελεύθερα λιπαρά οξέα και την συσσώρευση τους στο συκώτι. Σαν αποτέλεσμα έχουμε υψηλότερη χοληστερίνη στο αίμα μας. Επίσης σημειώνονται και υψηλότερες τιμές στα τριγλυκερίδια,
Υπέρταση: Ο κίνδυνος για αυξημένη πίεση είναι διπλάσιος στους χρήστες κορτικοστεροειδών σε σχέση με αυτούς που δεν λαμβάνουν ανεξαρτήτως διάρκειας της θεραπείας. Επίσης ο κίνδυνος αυξάνεται εκθετικά όσο αυξάνει και η ηλικία.
Γαστρεντερικές διαταραχές: Συχνά εντοπίζονται οισοφαγικά και γαστρικά έλκη ή και γαστρίτιδα. Αυτές οι παρενέργειες είναι συχνές όταν λαμβάνονται ταυτόχρονα και μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα.
Σύνδρομο Cushing: Η ασθένεια αυτή που προκαλείται συνήθως από υπερπαραγωγή κορτιζόλης στο σώμα ή όταν χορηγούνται συνταγογραφούμενο κορτικοστεροειδές φάρμακο. Τα πιο κοινά συμπτώματα της νόσου είναι στρογγυλό πρόσωπο, επίθεμα λίπους στην βάση του λαιμού, αύξηση βάρους κυρίως κοιλιακή, ακμή, μελάνιασμα, οίδημα ποδιών κλπ. Επίσης προκύπτει διαβήτης, υπέρταση, αλλαγή στην διάθεση, μυϊκή αδυναμία και άστατοι έμμηνοι κύκλοι.
Αυξημένη όρεξη και αύξηση βάρους: Η αύξηση βάρους και συγκεκριμένα στην κοιλιακή χώρα είναι συχνή και συναντάται περισσότερο σε άτομα με σύνδρομο Cushing. Να τονίσουμε όμως ότι αυτό συμβαίνει με χρόνιες θεραπείες πρεδνιζόνης (κορτικοστεροειδές) για πάνω από 2 χρόνια, στις οποίες υπάρχει αύξηση βάρους 4-8%.
Καθυστερημένη ανάπτυξη: Άλλη μία παρενέργεια είναι αυτή της παρεμπόδισης στην ανάπτυξη και να είναι παράγοντας κινδύνου για τα παιδιά που είναι υπό την θεραπεία κορτιζόνης. Μειώνεται ο αναβολισμός, εμποδίζεται ο μεταβολισμός των οστών και η απελευθέρωση της αυξητικής ορμόνης που είναι απαραίτητη για την ανάπτυξη.
Δερματικά προβλήματα: Η συστηματική και μικρή δόση για περίπου 1 χρόνο μπορεί να προκαλέσει ατροφία του δέρματος, εκχυμώσεις και λέπτυνση της επιδερμίδας.
Τι θα πρέπει να προσέξουμε στην διατροφή μας όταν λαμβάνουμε ταυτόχρονα κορτιζόνη;
- Προσοχή στην διατήρηση του βάρους: Λόγω της ικανότητας της κορτιζόνης να αυξάνει το βάρος, αυτό θα πρέπει να ελέγχεται και να διατηρείται στα φυσιολογικά πλαίσια με κάποιο υποθερμιδικό διαιτολόγιο και παράλληλη αύξηση στην φυσική δραστηριότητα.
- Αύξηση στα υγρά και μείωση στο αλάτι και την ζάχαρη: Η κατακράτηση που προκαλείται μπορεί να αποφευχθεί με δίαιτα χαμηλή σε αλάτι και σε ζάχαρη (προσοχή στα επεξεργασμένα τρόφιμα, γλυκά, αρτοσκευάσματα, τυριά, ελιές, αλίπαστα, σάλτσες και κρέμες, αλμυρά ή γλυκά σνακ). Παράλληλα αυξήστε την ποσότητα του νερού που καταναλώνετε για να αποβληθεί το περιττό αλάτι.
- Πρόληψη οστεοπόρωσης: Η πρόσληψη βιταμίνης D (μέσω λιπαρών ψαριών, ελαίων, μανιταριών) και ασβεστίου (γαλακτοκομικά, πράσινα φυλλώδη λαχανικά, ξηροί καρποί και σπόροι) σε συνδυασμό με την τακτική άσκηση θα μειώσει τον κίνδυνο της οστεοπόρωσης. Παράλληλα, αυξήστε και τις ποσότητες φωσφόρου γιατί και αυτές αποβάλλονται εύκολα και η έλλειψη τους σχετίζεται με οστεοπόρωση. Φώσφορο βρίσκουμε σε γαλακτοκομικά, σολομό, μοσχάρι, χοιρινό, πουλερικά, όσπρια, ξηρούς καρπούς και σπόρους.
- Για τις γαστρεντερικές διαταραχές, καλό θα ήταν να λαμβάνονται τα κορτικοστεροειδή με φαγητό και όχι σε άδειο στομάχι.
- Για το λιπιδαιμικό προφίλ: Επειδή είναι συχνό να αυξάνονται τα επίπεδα των τριγλυκεριδίων, της χοληστερόλης, είναι προτιμότερο να επιλέγουμε τρόφιμα που δεν είναι πλούσια σε κορεσμένο λίπος όπως τηγανητά, πολύ επεξεργασμένα, με εμφανή σημεία λίπους ή λιπαρά κρέατα.
Βιβλιογραφία:
- Yu, Y., Chen, K. C., & Chen, J. (2019). Exclusive enteral nutrition versus corticosteroids for treatment of pediatric Crohn’s disease: a meta-analysis. World Journal of Pediatrics, 15, 26-36.
- Oray, M., Abu Samra, K., Ebrahimiadib, N., Meese, H., & Foster, C. S. (2016). Long-term side effects of glucocorticoids. Expert opinion on drug safety, 15(4), 457-465.
- Kapugi, M., & Cunningham, K. (2019). Corticosteroids. Orthopaedic Nursing, 38(5), 336–339. doi:10.1097/nor.0000000000000595