Ορθορεξία: ένα σύγχρονο πρόβλημα | Nutrition Home

Η ορθορεξία αποτελεί ένα σύγχρονο πρόβλημα που όσο περνάει ο καιρός διογκώνεται.Η έννοια της έγινε γνωστή από τον Δρ. Μπρατμαν το 1997. Δεν αναφέρεται στο εργαλείο διάγνωσης διατροφικών διαταραχών DSM, ούτε έχει συγκεκριμένα διαγνωστικά κριτήρια, γι’αυτό αναφέρεται ξεχωριστά στις διατροφικές διαταραχές. Ορίζεται ως μια ανθυγιεινή εμμονή με το καθαρό, υγιεινό φαγητό.

Σημάδια ορθορεξίας:

• Υπερβολικός έλεγχος των διατροφικών ετικετών και των καταλόγων-μενού για συστατικά που υπάρχουν στα γεύματα.
• Αποφυγή έως διακοπή κατανάλωσης ενός μεγάλου αριθμού τροφίμων (ζάχαρη, πολλά γαλακτοκομικά και κρέατα, υδατάνθρακες, λάδια, αλάτι, γλυκαντικά, επεξεργασμένα και τυποποιημένα τρόφιμα).
• Κατανάλωση μόνο τροφίμων που θεωρούνται υγιεινά και αγνά.
• Ασυνήθιστο ενδιαφέρον για την υγιεινή διατροφή των υπολοίπων.
• Έντονη σκέψη για το φαγητό που συνδυάζεται με έξοδο, καθώς δεν υπάρχει η γνώση τι μπορεί να υπάρχει σε υγιεινή και αγνή συνταγή.
• Έντονο στρες και δυσφορία όταν δεν υπάρχουν διαθέσιμες «ασφαλής και υγιεινές» επιλογές.
• Αυτοπεποίθηση με την υγιεινή και αγνή διατροφή.
• Εμμονική παρακολούθηση σελίδων στο διαδίκτυο που προωθούν τον υγιεινό τρόπο ζωής.
• Διάφορες ψυχολογικές διαταραχές μπορεί να είναι παρούσες.

Διάγνωση:

Για τη διάγνωση μπορούν να χρησιμοποιηθούν τέστ που έχουν δημιουργηθεί με τα δύο πιο χρησιμοποιούμενα: ORTO-15 & Orthorexia self-test-BOT.

Ωστόσο, για να είναι ξεκάθαρη η ύπαρξη ορθορεξίας, καλό είναι να γίνει μια επίσκεψη σε ψυχολόγο και διαιτολόγο, όπου συνεργατικά θα καταλήξουν στο συμπέρασμα και θα μπορέσουν να το αντιμετωπίσουν.

Επιπτώσεις:

• Μείωση προσλαμβανόμενης ενέργειας.
• Υποθρεψία, τόσο από μειωμένη πρόσληψη θερμίδων αλλά και από θρεπτικά συστατικά, λόγω αποκλεισμού αρκετών τροφίμων.
• Έντονο στρες και κατάθλιψη.
• Κοινωνικής απομόνωση.

Ορθορεξία και Ανορεξία, τι κοινό έχουν;

Οι δύο διαταραχές έχουν κάποια κοινά χαρακτηριστικά που είναι η εμμονή με το «σωστό» και το «λάθος», επιπτώσεις διατροφικές και ψυχολογικές και την αυστηρότητα στις διατροφικές επιλογές. Ωστόσο, στην ανορεξία το άτομο έχει σκοπό την απώλεια βάρους, ενώ στην ορθορεξία δεν είναι ο σκοπός του ατόμου αυτός. Στην ορθορεξία το άτομο δεν έχει έντονη ενασχόληση με το βάρος του, αλλά με την υγιεινή διατροφή. Φυσικά δεν είναι δύσκολη η μετάβαση από την μια διαταραχή σε άλλη, όπως γνωρίζουμε ότι συμβαίνει με όλες. Γι’ αυτό χρειάζεται και η έγκαιρη και εύστοχη αντιμετώπισή της.

Ορθορεξία και Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης

Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης έχουν πρωταγωνιστικό ρόλο και στην περίπτωση της ορθορεξίας έχει φανεί πως επηρεάζουν αρκετά άτομα. Οι λεγόμενοι influencers αλλά και αρκετά άτομα που έχουν επιρροή και αρκετούς ακολούθους σε σελίδες, διαφημίζουν τα υγιεινά τρόφιμα και τον υγιεινό τρόπο ζωής σε υπέρμετρο βαθμό, πράγμα που φαίνεται από έρευνες ότι επηρεάζει τη συμπεριφορά ατόμων. Συγκεκριμένα, μάλιστα, μελέτη που έγινε σχετικά με τη χρήση του Instagram και την ύπαρξη ορθορεξίας, έδειξε πως εκείνοι που χρησιμοποιούν περισσότερο την πλατφόρμα και ακολουθούν σελίδες που προωθούν το περιεχόμενο που αναφέραμε, έχουν αρκετά από τα σημάδια/συμπτώματα της ορθορεξίας.

Αντιμετώπιση:

Η αντιμετώπιση της ορθορεξίας αποτελεί πολύπλοκη διαδικασία, μιας και εξαρτάται ακόμα και από τη χρήση των social media όπως αναφέρθηκε. Επιπλέον, χρειάζεται μια διεπιστημονική ομάδα που θα χειριστεί ολιστικά την κατάσταση. Αρχικά, χρειάζεται ένας διαιτολόγος ώστε να εκπαιδεύσει το άτομο στο κομμάτι της διατροφής και έναν ψυχολόγο ώστε να επαναπροσδιορίσει τις σκέψεις που έχει στο κομμάτι της διατροφής, της αυτοεικόνας και του εαυτού του. Τέλος, το ίδιο το άτομο χρειάζεται να έχει κριτική σκέψη απέναντι στις εικόνες που βλέπει σε τηλεόραση και διαδίκτυο και να μην ακολουθεί άβουλα συμβουλές ανθρώπων χωρίς κανένα επιστημονικό υπόβαθρο.

Το σημαντικό συμπέρασμα;

Η ορθορεξία αποτελεί μια ακόμα διατροφική διαταραχή που συχνά υποδιαγνώσκεται και υποθεραπεύεται. Χρειάζεται ολιστική αντιμετώπιση και φυσικά να γίνει κατανοητό πως δεν υπάρχουν ταμπέλες σε τρόφιμα που τα κατατάσσουν σε «καλά» και «κακά». Η ποιότητα δεν είναι το μοναδικό που μετράει στη διατροφή, αλλά μετράει η ποσότητα και η συχνότητα κατανάλωσης. Όλα χωράνε σε μια ισορροπημένη διατροφή με μέτρο!

Βιβλιογραφία:

1. Decyk, A., & Księżopolska, M. (2022). Orthorexia nervosa – the border between healthy eating and eating disorders. Roczniki Panstwowego Zakladu Higieny, 73(4), 381–385. https://doi.org/10.32394/rpzh.2022.0231
2. Niedzielski, A., & Kaźmierczak-Wojtaś, N. (2021). Prevalence of Orthorexia Nervosa and Its Diagnostic Tools-A Literature Review. International journal of environmental research and public health, 18(10), 5488. https://doi.org/10.3390/ijerph18105488
3. ΚΕΑΔΔ: https://keadd.gr/orthorexia-otan-i-ygieini-diatrofi/
4. https://www.nationaleatingdisorders.org/orthorexia/
5. Scarff J. R. (2017). Orthorexia Nervosa: An Obsession With Healthy Eating. Federal practitioner : for the health care professionals of the VA, DoD, and PHS, 34(6), 36–39.
6. Turner, P. G., & Lefevre, C. E. (2017). Instagram use is linked to increased symptoms of orthorexia nervosa. Eating and weight disorders : EWD, 22(2), 277–284. https://doi.org/10.1007/s40519-017-0364-2