Οκτώβριος: Mήνας ευαισθητοποίησης για τον καρκίνο του μαστού. Τι πρέπει να γνωρίζεις; | Nutrition Home

Εισαγωγή και επιδημιολογία καρκίνου του μαστού:

Ο καρκίνος του μαστού είναι ο δεύτερος πιο κοινός τύπος καρκίνου (2 εκατομμύρια διαγνώσεις εντός ενός χρόνου) διεθνώς και η πιο συχνή κακοήθεια ανάμεσα στις γυναίκες (22,9% μεταξύ των διάφορων τύπων καρκίνου στις γυναίκες). Η αιτιοπαθολογία αυτού του τύπου καρκίνου είναι πολυποίκιλη και θα δούμε και παρακάτω και πως η διατροφή παίζει τον ρόλο της. Τα τελευταία χρόνια, παρατηρούνται χαμηλότερα ποσοστά διάγνωσης καρκινοπάθειας καθώς οι τεχνικές διάγνωσης και οι θεραπείες διαχείρισης και αντιμετώπισης της συνεχώς εξελίσσονται και βελτιώνονται.

Ποιοι είναι οι παράγοντες κινδύνου για καρκίνο του μαστού;

Μη τροποποιήσιμοι παράγοντες κινδύνου:

• Ηλικία >65 ετών
• Γενετική προδιάθεση
• Μικρή ηλικία εμμηναρχής (<12 έτη)
• Μεγάλη ηλικία εμμηνόπαυσης (>55 έτη)
• Ηλικία 1^ης εγκυμοσύνης άνω των 30 ετών
• Υπογονιμότητα
• Χρήση αντισυλληπτικών
• Ορμονική θεραπεία μετά την εμμηνόπαυση
• Απουσία θηλασμού κατά την βρεφική ηλικία

Τροποποιήσιμοι παράγοντες κινδύνου:

• Διατροφικό προφίλ (υψηλή πρόσληψη κορεσμένων λιπαρών, επεξεργασμένων τροφών, γλυκισμάτων, κόκκινου κρέατος, χαμηλή πρόσληψη φρέσκων φρούτων, λαχανικών , διαιτητικών ινών, ψαριών)
• Υπερβάλλον βάρος ή παχυσαρκία
• Υψηλή κατανάλωση αλκοόλ
• Χαμηλή φυσική δραστηριότητα

Ποια είναι η καλύτερη ηλικία για έλεγχο;

Στατιστικά αναφέρουμε πως στο Ηνωμένο Βασίλειο, το 1/3 των διαγνώσεων του καρκίνου στις γυναίκες άνω των 70 είναι καρκίνος του μαστού. Σε λιγότερο αναπτυγμένες χώρες, η διάγνωση του καρκίνου σε γυναίκες κάτω των 50 αφορά σχεδόν τις μισές. H γενική σύσταση είναι η εξέταση για μαστογραφία να γίνεται πέρι τα 50 έτη και πολλοί οργανισμοί συστήνουν και από τα 40 έτη. Σε κάποιες περιπτώσεις που υπάρχει οικογενειακό ιστορικό καρκίνου του μαστού οι μαστογραφίες μπορούν να ξεκινήσουν και σε μικρότερη ηλικία. O Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας συστήνει τον διετή έλεγχο των μαστών για τις γυναίκες μεταξύ 50 και 75 ετών.

Πως μπορεί η σωστή διατροφική φροντίδα να μειώσει τον κίνδυνο για τον καρκίνο του μαστού;

• Μείωση βάρους: Υπάρχει συσχέτιση μεταξύ του Δείκτη Μάζας Σώματος και της καρκινογένεσης. Το αυξημένο βάρος και η παχυσαρκία πολλαπλασιάζει τις πιθανότητες για νόσηση με καρκίνο και τον θάνατο από αυτόν.
• Υιοθέτηση Μεσογειακού προτύπου ζωής: αν και ακόμα υπό μελέτη, ορισμένες μελέτες έδειξαν πως η υψηλότερη προσκόλληση στο μεσογειακό πρότυπο έδειξε χαμηλότερη πιθανότητα νόσησης με καρκίνο του μαστού και μικρότερη θνησιμότητα. Πρέπει να τονιστεί όμως πως τα αποτελέσματα ήταν φανερά με τον συνδυασμό μεσογειακής διατροφής και κίνησης σε σύγκριση με την δυτική διατροφή και την καθιστική ζωή.
• Μείωση προφλεγμονοδών παραγόντων: ο καρκίνος συνεπάγεται με αυξημένη παρουσία φλεγμονής στο σώμα που προκαλείται από την παραγωγή προφλεγμονωδών κυτοκινών. Αυτές αυξάνονται με την υψηλή κατανάλωση ραφιναρισμένων υδατανθράκων, κορεσμένων λιπαρών, κόκκινου κρέατος και επεξεργασμένων όπως αλλαντικών και λουκάνικων.
• Αύξηση αντιοξειδωτικών ουσιών: η συσσώρευση φλεγμονών και οξειδωτικών ουσιών όπως αναφέραμε και προηγουμένως δημιουργεί ένα περιβάλλον ευνοϊκο για ανάπτυξη καρκίνου. Εμπλουτίζουμε την διατροφή μας με φρέσκα φρούτα και λαχανικά όπως μούρα, εσπεριδοειδή, παντζάρια, καρότα, μπρόκολο κ.α.
• Ενίσχυση σε φυτικές ίνες: η επαρκής πρόσληψη διαιτητικών ινών παρέχουν προστασία από τις ουσίες και τις ορμόνες που αυξάνουν τον κίνδυνο της καρκινογένεσης. Η παρουσία των φυτικών ινών εμπλουτίζει τα γεύματα, βοηθάει στην μείωση του βάρους, μειώνει την χοληστερίνη και το σάκχαρο και μειώνει τις φλεγμονές και τα επίπεδα του οξειδωτικού στρες.
• Μείωση κόκκινου κρέατος: η κατανάλωση κόκκινου κρέατος και ιδιαίτερα η υψηλή αυξάνει τον κίνδυνο για εμφάνιση καρκίνου του μαστού. Πιο συγκεκριμένα, η κατανάλωση ανεπεξέργαστου κόκκινου κρέατος (φιλέτα και κομμάτια κρέατος) αύξανε κατά 6% τον κίνδυνο για νόσηση, ενώ η κατανάλωση επεξεργασμένου κρέατος (αλλαντικά, λουκάνικο κλπ) την αύξανε κατά 9%! Η αύξηση στην πιθανότητα στα επεξεργασμένα κρέατα είναι λόγω της υψηλής κατεργασίας τους, τις υψηλές θερμοκρασίες, την μεγαλύτερη ποσότητα αλατιού και προσθήκη πρόσθετων αυξάνει τις προκαρκινικές ουσίες όπως τα νιτρώδη.
• Μείωση λιπαρών: ένα υγιές ποσοστό λιπαρών στην διατροφή που έχει προέλευση κυρίως μονο και πολυακόρεστα λιπαρά οξέα (μεγαλύτερη προτίμηση σε φυτικές πηγές) έχει ευεργετικό ρόλο στην προστασία από τον καρκίνο του μαστού, ιδιαίτερα σε προεμμηνοπαυσιακές γυναίκες. Ωστόσο, η μεγάλη κατανάλωση λιπαρών και πιο συγκεκριμένα κορεσμένων (κύρια πηγή τους τα ζωικά προϊόντα) συμβάλλουν σε πολλαπλασιασμό του κινδύνου. Προσέχουμε την πρόσληψη τους και επιλέγουμε πιο χορτοφαγικές επιλογές όπως ελαιόλαδο, ξηρούς καρπούς, σπόρους, αβοκάντο.
• Επιλέγουμε γαλακτοκομικά χαμηλών λιπαρών: Η υψηλή πρόσληψη πλήρων γαλακτοκομικών οδηγεί σε μεγαλύτερη πρόσληψη ενέργειας, κορεσμένων λιπαρών και έχουν συνδεθεί με μεγαλύτερο κίνδυνο για καρκίνο του μαστού. Στις επόμενες μας αγορές επιλέγουμε χαμηλότερων λιπαρών γάλα, γιαούρτι και τυρί. Μάλιστα η μακροχρόνια κατανάλωση γιαουρτιού και άλλων ζυμώμενων γαλακτοκομικών δεν έχουν συνδεθεί με την ανάπτυξη καρκίνου.
• Μείωση αλκοολ: ίσως ο πιο σταθερά μακροχρόνια συνδεδεμένος παράγοντας με την ανάπτυξη καρκίνου. Η κατανάλωση αλκοόλ (ανεξαρτήτως φύσης- είτε είναι μπύρα, κρασί ή βαρύ ποτό) αυξάνει τον κίνδυνο για εμφάνιση καρκίνου σε προεμμηνοπαυσιακές γυναίκες κατά 5% και σε μετεμμηνοπαυσιακές κατά 9%.
• Μείωση σακχαρωδών και ροφημάτων με ζάχαρη: η συχνή και μεγάλη κατανάλωση γευμάτων ή ροφημάτων με ζάχαρη προκαλεί ανισορροπίες στο σάκχαρο του αίματος και προωθεί την υπερπαραγωγή της ινσουλίνης που σε ορισμένες μελέτες φάνηκε να επηρεάζει τα επίπεδα της βιοδιαθεσιμότητας των πρωτεϊνων  IGF 1 που έχουν μιτογόνο και αντιαποπτωτικές επιδράσεις στα καρκινικά κύτταρα του μαστού. Οι μελέτες έδειξαν πως μία δίαιτα υψηλή σε υδατάνθρακες συνδέεται με εμφάνιση καρκίνου του μαστού τόσο σε προ όσο και σε μετεμμηνοπαυστικές γυναίκες. Δεν πρέπει να ξεχνάμε πως τα συγκεκριμένα γεύματα και ροφήματα συμβάλλουν και θερμιδικά.

Περιβαλλοντικοί παράγοντες που μπορούμε να αλλάξουμε για την πρόληψη του καρκίνου του μαστού:

• Διακοπή καπνίσματος: το κάπνισμα επιφέρει μέσω του καπνού καταστροφές στα κύτταρα, αυξάνοντας τις οξειδωτικές ρίζες και προκαλεί μεταλλάξεις στα γονίδια και στο DNA.
• Αύξηση φυσικής δραστηριότητας: η άσκηση πέρα από την απώλεια και καλύτερη συντήρηση του σωματικού βάρους, συμβάλλει και στην προστασία από την εμφάνιση καρκίνου του μαστού. Η απουσία της και η καθιστική ζωή ήταν από τους κυριότερους παράγοντες κινδύνου για την εμφάνιση της καρκινογένεσης. Οι επίσημες οδηγίες του World Cancer Research Fund- WCRF) συμβουλεύουν για 30’ τουλάχιστον κίνησης με γρήγορο ρυθμό για την πρόληψη κάθε μορφής καρκίνου.

Βιβλιογραφία:

1. De Cicco P, Catani MV, Gasperi V, Sibilano M, Quaglietta M, Savini I. Nutrition and Breast Cancer: A Literature Review on Prevention, Treatment and Recurrence. Nutrients. 2019 Jul 3;11(7):1514. doi: 10.3390/nu11071514. PMID: 31277273; PMCID: PMC6682953.
2. Wilkinson L, Gathani T. Understanding breast cancer as a global health concern. Br J Radiol. 2022 Feb 1;95(1130):20211033. doi: 10.1259/bjr.20211033. Epub 2021 Dec 14. PMID: 34905391; PMCID: PMC8822551.
3. Niell, B. L., Freer, P. E., Weinfurtner, R. J., Arleo, E. K., & Drukteinis, J. S. (2017). Screening for Breast Cancer. Radiologic Clinics of North America, 55(6), 1145–1162.doi:10.1016/j.rcl.2017.06.004
4. Qaseem, A., Lin, J. S., Mustafa, R. A., Horwitch, C. A., Wilt, T. J., & Clinical Guidelines Committee of the American College of Physicians*. (2019). Screening for breast cancer in average-risk women: a guidance statement from the American College of Physicians. Annals of internal medicine, 170(8), 547-560.
5. Kashyap D, Pal D, Sharma R, Garg VK, Goel N, Koundal D, Zaguia A, Koundal S, Belay A. Global Increase in Breast Cancer Incidence: Risk Factors and Preventive Measures. Biomed Res Int. 2022 Apr 18;2022:9605439. doi: 10.1155/2022/9605439. PMID: 35480139; PMCID: PMC9038417.