Μικροβίωμα Εντέρου & Άμυνα Οργανισμού: Ένα Δυνατό Δίδυμο Για Την Προστασία Μας | Nutrition Home
Αρκετά συχνά ακούμε για την σύνδεση εντέρου και εγκεφάλου καθώς ο εντερικός σωλήνας είναι ο δεύτερος μας εγκέφαλος. Υπάρχει έντονη αλληλεπίδραση μεταξύ των δύο. Εντοπίζεται βέβαια άλλος ένας ρόλος του εντέρου και της ποικιλότητας που έχει στην διαμόρφωση της άμυνας του οργανισμού μας.
Τι είναι το μικροβίωμα εντέρου;
Πρόκειται για το σύνολο μικροοργανισμών (καλών & κακών) που υπάρχουν στον εντερικό αυλό και πιο συγκεκριμένα στο παχύ έντερο. Οι μικροοργανισμοί μπορεί να είναι βακτήρια, ιοί και μύκητες. Η ισορροπία μεταξύ τους καθορίζει και την υγεία του σώματος μας. Η ανάπτυξη περισσότερων βλαβερών παθογόνων βακτηρίων σε βάρος των ωφέλιμων οδηγεί το σώμα στην νόσο και σε πιο ευάλωτο ανοσοποιητικό.
Πιο συγκεκριμένα η ευβίωση είναι έχουμε φυσιολογική ισορροπία μεταξύ καλών βακτηρίων και αυτά παράγουν ουσίες όπως τα λιπαρά οξέα βραχείας αλύσου (SCFAs), ιδιαίτερα ωφέλιμες για την πρόληψη καρκινοπαθειών στο έντερο. Η δυσβίωση από την άλλη πλευρά είναι όταν αυτή η ισορροπία διαταράσσεται με αποτέλεσμα την φλεγμονή και έκπτωση στην ανοσολογική λειτουργία του σώματος. Η δυσβίωση έχει συνδεθεί με την παχυσαρκία, τον Σακχαρώδη Διαβήτη τύπου 2, αυτοάνοσα και καρδιοπάθειες.
Πως επικοινωνεί το έντερο με το ανοσοποιητικό μας;
Μέσα στο έντερο διαθέτουμε κύτταρα του ανοσοποιητικού συστήματος που συμβάλλουν στην επικοινωνία μεταξύ τους. Αυτή η επικοινωνία είναι αμφίδρομη και το εντυπωσιακό είναι πως το ανοσοποιητικό μας σύστημα ρυθμίζει το μικροβίωμα μας και αντίστροφα το μικροβίωμα «χτίζει» το ανοσοποιητικό. Η βασική σχέση που εντοπίζεται μεταξύ εντέρου και ανοσοποιητικού είναι η παρουσία φλεγμονής και δυσβίωσης που συμβάλλει στην αποσταθεροποίηση του ανοσοποιητικού ενώ αντίθετα η παραγωγή ωφέλιμων ουσιών (SCFAs) και ευβίωση το ενισχύει.
Τι ρόλο έχει η διατροφή στην σχέση μικροβιώματος και ανοσοποιητικού;
Η διατροφή μπορεί να θρέψει και να «αποδομήσει» το μικροβίωμα μας. Υπάρχουν τροφές και ομάδες τροφίμων που ενισχύουν την ποικιλία και άλλες που την «φτωχαίνουν».
- Φυτικές ίνες: οι φυτικές ίνες τρέφουν στο έντερο μας μέσω παραγωγής των SCFAs και μειώνουν την φλεγμονή. Τις συναντάμε σε φρούτα και λαχανικά (μπρόκολο, κουνουπίδι, κρεμμύδι, φυλλώδη λαχανικά, μπανάνα άγουρη, μήλα, αχλάδια κλπ), σε δημητριακά ολικής αλέσεως (πλιγούρι, κινόα), βρώμη, λιναρόσπορο.
- Προβιοτικά (Lactobacillus, Bifidobacterium): οι ουσίες αυτές μειώνουν την φλεγμονή, βελτιώνουν την διάθεση, και ενισχύουν την ρύθμιση του ανοσοποιητικού. Προβιοτικά λαμβάνουμε από σκευάσματα, ενώ πρεβιοτικά μέσω τροφής από μπανάνα, μήλα, κρεμμύδι, σπαράγγια, τουρσί, ξινολάχανο, γαλακτοκομικά ζύμωσης.
- Πολυφαινόλες: η ισχυρή αντιοξειδωτική και αντιφλεγμονώδης δράση τους μειώνουν τις οξειδωτικές ρίζες που καταστρέφουν τα κύτταρα μας και μειώνουν τις φλεγμονές. Μπορούμε να τις βρούμε στο ελαιόλαδο, στα μούρα, τα μήλα, το κακάο, τον καφέ, το τσάι, οι ξηροί καρποί ακόμα και στα μπαχαρικά μας.
- Μεσογειακή Διατροφή: η γνωστή σε όλους μας Μεσογειακή Διατροφή παίρνει την πρωτιά και στην ενίσχυση του μικροβιώματος μας. Πρόκειται για μία διατροφή πλούσια σε λαχανικά, φρούτα, δημητριακά ολικής αλέσεως, όσπρια, ψάρια, ξηρούς καρπούς και ελαιόλαδο. Τρώγοντας κατά αυτόν τον τρόπο συμβάλλουμε σε αύξηση πρόσληψης αντιφλεγμονωδών ουσιών που προστατεύουν την εντερική μεμβράνη. Επίσης συμβάλλει στην παραγωγή καλών βακτηρίων όπως Bifidobacteria και Lactobacilli.
- Διατροφή δυτικού τύπου: Η συγκεκριμένη διατροφή δρα αντίθετα, μειώνοντας τα καλά βακτήρια, προκαλώντας δυσβίωση και φλεγμονή χαμηλού βαθμού. Τα επεξεργασμένα τρόφιμα, τα συντηρητικά, τα πρόσθετα των τροφίμων, η υψηλή ποσότητα καταναλισκόμενης ζάχαρης, λευκών αλεύρων, λίπους και αλατιού είναι οι υπεύθυνοι για τις επιπτώσεις στην εντερική χλωρίδα. Η Δυτική διατροφή ενισχύει την διαπερατότητα του εντέρου σε βακτηριακά στελέχη που μπορούν να ενεργοποιήσουν το ανοσοποιητικό.
Συμπέρασμα:
Το έντερο, το ανοσοποιητικό και ο εγκέφαλος λειτουργούν ως ένα ενιαίο σύστημα. Η διατροφή μπορεί να ρυθμίσει αυτό το τρίγωνο μέσω μεσογειακής, χορτοφαγικής και πλούσιας σε ίνες διατροφή. Η ανοσία του οργανισμού ενισχύεται ενώ μειώνεται η φλεγμονή. Το αντίθετο συμβαίνει με διατροφές δυτικού τύπου με υψηλή κατανάλωση επεξεργασμένων τροφίμων που απορρυθμίζει το ανοσοποιητικό και «φτωχαίνει» το μικροβίωμα. Η “ψυχοβιοτική διατροφή”, με στοχευμένα προβιοτικά, πρεβιοτικά και ζυμωμένα τρόφιμα, αποτελεί νέα προσέγγιση για την ενίσχυση του ανοσοποιητικού μας συστήματος.
Βιβλιογραφία:
- García-Montero C, Fraile-Martínez O, Gómez-Lahoz AM, Pekarek L, Castellanos AJ, Noguerales-Fraguas F, Coca S, Guijarro LG, García-Honduvilla N, Asúnsolo A, Sanchez-Trujillo L, Lahera G, Bujan J, Monserrat J, Álvarez-Mon M, Álvarez-Mon MA, Ortega MA. Nutritional Components in Western Diet Versus Mediterranean Diet at the Gut Microbiota-Immune System Interplay. Implications for Health and Disease. Nutrients. 2021 Feb 22;13(2):699. doi: 10.3390/nu13020699. PMID: 33671569; PMCID: PMC7927055.
- O’Riordan KJ, Moloney GM, Keane L, Clarke G, Cryan JF. The gut microbiota-immune-brain axis: Therapeutic implications. Cell Rep Med. 2025 Mar 18;6(3):101982. doi: 10.1016/j.xcrm.2025.101982. Epub 2025 Mar 6. PMID: 40054458; PMCID: PMC11970326.