Σύνδρομο Ευερέθιστου Εντέρου και διατροφή LowFodmap | Nutrition Home
Τι είναι το Σύνδρομο Ευερέθιστου Εντέρου (ΣΕΕ);
Πρόκειται για μία πολύ κοινή κατάσταση που επηρεάζει το 4-10% του γενικού πληθυσμού και αφορά τον κοιλιακό πόνο σε συνδυασμό με την αλλαγή στις κενώσεις του εντέρου. Πρόκειται για ένα χρόνιο σύνδρομο με εξάρσεις και υφέσεις. Οι εξάρσεις πολλές φορές επηρεάζονται από το στρες ή την συναισθηματική κατάσταση καθώς υπάρχει ξεκάθαρη σύνδεση μεταξύ εγκεφάλου και εντέρου (Gut-brain axis). Το ΣΕΕ – IBS (Irritable Bowel Syndrome) είναι πολυδάπανο, κοστίζει στο σύστημα υγείας, στην κοινωνία και έχει σοβαρό αντίκτυπο στην ποιότητα ζωής των ασθενών.
Οι τύποι του ΣΕΕ είναι 4:
- IBS-D: ΣΕΕ με επικρατές σύμπτωμα τις διάρροιες
- IBS-C: ΣΕΕ με επικρατές σύμπτωμα την δυσκοιλιότητα
- IBS-M: ΣΕΕ με έναν συνδυασμό των 2 προηγούμενων κατηγοριών
- IBS-U: ΣΕΕ με ποικίλα συμπτώματα που δεν εντάσσονται στα κριτήρια των προηγούμενων κατηγοριών.
Τα πιο κοινά συμπτώματα του ΣΕΕ είναι: κοιλιακός πόνος, μετεωρισμός, αέρια, ξαφνικοί επώδυνοι πόνοι, φούσκωμα, ερύγη που οδηγούν σε αλλαγές στις συνήθειες της τουαλέτας σε συνδυασμό πιθανώς με βλέννα, αίσθημα ατελούς κένωσης και επείγουσα ανάγκη για τουαλέτα.
Τι είναι η διατροφή χαμηλή σε FODMAPs;
Στην ανάγκη για αντιμετώπιση αυτών των γαστρεντερικών επιπλοκών του ΣΕΕ, οι μελέτες έδειξαν πως πολλά από τα τρόφιμα και τα θρεπτικά συστατικά που αποδίδουν μπορεί να εμπλέκονται με την επιδείνωση των συμπτωμάτων στους ασθενείς.
Πιο συγκεκριμένα τα υπεύθυνα για τα συμπτώματα του ΣΕΕ είναι οι ζυμώσιμοι Φρούκτο – Ολιγοσακχαρίτες – Δισακχαρίτες – Μονοσακχαρίτες και Πολυόλες (fermentable oligosaccharides, disaccharides, monosaccharides, and polyols (FODMAPs)). Πρόκειται για στοιχεία πολλών τροφίμων από διάφορες ομάδες τροφίμων που για τον μεταβολισμό τους αυξάνουν το νερό που εισέρχεται στο έντερο ή κατά τον μεταβολισμό τους μπαίνουν σε διαδικασία ζύμωσης που παράγει αέρια. Η μεγαλύτερη ποσότητα νερού και αερίων στον εντερικό αυλό οδηγεί σε κοιλιακό πόνο, φουσκώματα, αέρια και αλλαγές στις κενώσεις.
Πως εφαρμόζεται η δίαιτα χαμηλή σε FODMAPs;
Υπάρχουν 3 στάδια στην εφαρμογή της:
- Αποκλεισμός όλων των τροφίμων υψηλών σε FODMAPs ώστε να μπορέσει το έντερο να αναπαυθεί και να ηρεμήσει. Το στάδιο αυτό διαρκεί 2-4 εβδομάδες και καταναλώνονται τρόφιμα με χαμηλή περιεκτικότητα σε FODMAPs.
- Σταδιακή εισαγωγή τροφίμων με μέτρια και μεγάλη ποσότητα σε FODMAPs. H μεγαλύτερη διάρκεια του πλάνου αυτού είναι το να εισαχθούν τρόφιμα κατά ομάδες με τρόφιμα που ο ασθενής θέλει να επανεντάξει.
- Εξατομίκευση των ανεκτών ποσοτήτων σε FODMAPs ώστε ο ασθενής να γνωρίζει ποια τρόφιμα και σε ποια ποσότητα μπορεί να καταναλώσει χωρίς να βιώνει δυσφορία.
Είναι σημαντικό να αναφερθεί πως η δίαιτα χαμηλή σε FODMAPs δεν είναι μακροχρόνια. Ο αποκλεισμός τροφίμων και ολόκληρων ομάδων για την εξυγίανση του εντέρου δεν ενδείκνυται να ακολουθείται μακροχρόνια καθώς μπορεί να επιφέρει διατροφικές ελλείψεις. Πάντα να συμβουλεύεστε έναν διαιτολόγο – διατροφολόγο εξειδικευμένο στην δίαιτα FODMAP ώστε να καλύψει επαρκώς τις θερμιδικές σας ανάγκες, να αντικαταστήσει τις ελλείψεις από τον αποκλεισμό των τροφών με άλλα τρόφιμα και να σας συμβουλεύσει με τα συμπτώματα.
Συγκεντρωτικός πίνακας με ομάδες τροφίμων υψηλά και χαμηλά σε FODMAPs
| Ομάδες τροφίμων | Υψηλά σε FODMAPs | Χαμηλά σε FODMAPs |
| Λαχανικά | Σπαράγγια, αγκινάρες, κουνουπίδι, σκόρδο, κρεμμύδι, πράσο, μανιτάρι | Μελιτζάνα, αγγούρι, ντομάτα, κολοκυθάκι, καρότο, μαρούλι και φυλλώδη λαχανικά, μπάμια, πιπεριά, φασολάκια |
| Φρούτα | Μήλο, αχλάδι, ροδάκινο, βερίκοκο, νεκταρίνι, σύκο, μάνγκο, καρπούζι, λωτός, κεράσια, χουρμάδες, σταφίδες | Φράουλες, ακτινίδιο, ανανάς, μπανάνα άγουρη, μούρα, πεπόνι, εσπεριδοειδή, κράνμπερι, σταφύλια |
| Γαλακτοκομικά | Γάλα, γιαούρτι, τυριά μαλακά (κόττατζ, χαλούμι, ρικότα, μασκαρπόνε), παγωτό, κρέμα γάλακτος | Γαλακτοκομικά χωρίς λακτόζη, φυτικά ροφήματα και επιδόρπια, σκληρά τυριά όπως τσένταρ, φέτα, μοτσαρέλλα, κατσικίσιο, πεκορίνο |
| Πρωτεΐνες | Όσπρια (φακές, φασόλια, ρεβίθια), μαριναρισμένα κρέατα | Αυγά, τόφου, κρέατα χωρίς μαρινάρισμα |
| Αμυλούχα | Σιτάρι, σικάλη, κριθάρι, δημητριακά πρωινού, μπισκότα και σνακ | Βρώμη, κινόα, ρύζι, καλαμπόκι, δημητριακά πρωινού καλαμποκιού, ψωμί με προζύμι, αρτοσκευάσματα χωρίς γλουτένη |
| Ζάχαρη και γλυκαντικά | Σιρόπι γλυκόζης- φρουκτόζης, μέλι, σιρόπι αγαύης, γλυκαντικά: σορβιτόλη, μαννιτόλη, ξυλιτόλη, ισομαλτιτόλη | Ζάχαρη, σιρόπι σφενδάμου, γλυκαντικά: ασπαρτάμη, ακεσουλφαμικό Κ, στέβια, σακχαρίνη, σουκραλόζη |
| Ξηροί καρποί και σπόροι | Κάσιους, φιστίκι Αιγίνης | Όλα τα υπόλοιπα ασφαλή, αλλά αμύγδαλα και φουντούκια <10. |
Ποια τα αποτελέσματα της δίαιτας χαμηλής σε FODMAPs;
Σύμφωνα με τις πιο πρόσφατες μετα-αναλύσεις η δίαιτα χαμηλή σε FODMAPs αποδείχθηκε η πιο αποτελεσματική μεταξύ άλλων 5 θεραπευτικών σχημάτων που χρησιμοποιούνται για την διατροφική διαχείριση του ΣΕΕ. Πιο συγκεκριμένα έδειξε βελτίωση σε όλα τα συμπτώματα του συνδρόμου, μείωση στον πόνο του στομαχιού, το πρήξιμο και τον μετεωρισμό. Δεν αποδείχθηκε στατιστικά σημαντική αλλαγή στις συνήθειες του εντέρου σε σύγκριση με τις υπόλοιπες πρακτικές.
Βιβλιογραφία:
- Black CJ, Staudacher HM, Ford AC. Efficacy of a low FODMAP diet in irritable bowel syndrome: systematic review and network meta-analysis. Gut. 2022 Jun;71(6):1117-1126. doi: 10.1136/gutjnl-2021-325214. Epub 2021 Aug 10. PMID: 34376515.
- https://www.monashfodmap.com/about-fodmap-and-ibs/