Ποια η σχέση μεταξύ της τρυπτοφάνης και της ορμόνης της χαράς για την υγεία μας; | nutrition hοme

Ποια είναι η τρυπτοφάνη και που την συναντάμε;

Η τρυπτοφάνη είναι ένα απαραίτητο αρωματικό αμινοξύ (βασικό συστατικό της πρωτεΐνης) που πρέπει να λαμβάνουμε από την διατροφή.  Το αμινοξύ αυτό παράγεται από βακτήρια στο έντερο μας και όχι από τα κύτταρα μας εκεί. Άρα για να υπάρχουν αυτά τα βακτήρια στο γαστρεντερικό μας πρέπει να τα πάρουμε μέσω της διατροφής μας. Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας η συνιστώμενη διαιτητική πρόσληψη είναι 4mg/kg/d.

Πηγές τρυπτοφάνης: 

• βρώμη
• μπανάνα
• αποξηραμένα δαμάσκηνα
• γάλα
• τόνος
• κοτόπουλο
• φυστίκια
• ψωμί
• σοκολάτα
• τυριά

Πως συμμετέχει η τρυπτοφάνη και η σεροτονίνη στην υγεία μας;

•     Η σεροτονίνη είναι νευροδιαβιβαστής, παράγεται στον εγκέφαλο μας μέσω της τρυπτοφάνης και συμμετέχει στο ανοσοποιητικό σύστημα, το ρυθμίζει και πιθανώς να επηρεάζει την εμφάνιση των εντερικών φλεγμονών. Μάλιστα, η εμφάνιση φλεγμονωδών νόσων του γαστρεντερικού όπως η νόσος του Crohn και η ελκώδης κολίτιδα συσχετίζεται άμεσα με τις ποσότητες της γαστρεντερικής σεροτονίνης. Παρομοίως και για το Σύνδρομο Ευερέθιστου Εντέρου (IBS), δίνονται τρικυκλικά αντικαταθλιπτικά φάρμακα που δρουν ως αγωνιστές και ανταγωνιστές των υπεύθυνων υποδοχέων της σεροτονίνης που προκαλούν τα συμπτώματα του IBS.
•     Επίσης, η σεροτονίνη συμβάλει στην σπλαχνική υπερευαισθησία (την αίσθηση του πόνου και κατά πόσο το εκλαμβάνει το άτομο) και σε ψυχολογικές καταστάσεις άγχους και κατάθλιψης ακόμα και διαταραχές όπως ο αυτισμός. Ο αυτισμός συνδέεται με μειωμένα επίπεδα του νευροδιαβιβαστή αυτού και οι ιδιαιτερότητες των ατόμων στο φάσμα του αυτισμού πάνω στο κομμάτι της διατροφής δυσκολεύει ακόμα περισσότερο την πρόσληψη της σεροτονίνης και συνεπώς τα συμπτώματα του αυτισμού.
• Συγκεκριμένα για τις ψυχικές νόσους της κατάθλιψης και του άγχους έχουμε ισχυρά αποδεικτικά ανάμεσα στην εντερική χλωρίδα και την εμφάνιση τους. Ο εντερικός μικροβιόκοσμος με την πληθώρα βακτηρίων συμβάλει στην ποσότητα της τρυπτοφάνης που έχουμε στον οργανισμό μας. Έτσι, η επαρκής ή όχι τρυπτοφάνη ορίζει την παραγωγή της σεροτονίνης και αυτό αντίστοιχα καθορίζει και επηρεάζει την διάθεση μας.
•     Οι νευροεκφυλιστικές νόσοι του Parkinson και του Alzheimer είναι άμεσα αποτελέσματα της προβληματικής μετατροπής της τρυπτοφάνης σε έναν άλλο μεταβολίτη- της κυνουρενίνης. Στα άτομα με τις νόσους αυτούς παρατηρήθηκαν μειωμένα επίπεδα τρυπτοφάνης.
•     Ο ύπνος μας επηρεάζεται άμεσα από την σεροτονίνη και την μελατονίνη. Οι δυο αυτές ορμόνες παράγονται από την Τρυπτοφάνη όπως αναφέραμε. Για έναν καλό και γρήγορο ύπνο οι μελέτες έδειξαν πως ο συνδυασμός αρκετή σεροτονίνη μέσω της ηλιακής έκθεσης, ένα πλούσιο πρωινό σε τρυπτοφάνη και το απογευματινό φως βελτιώνει την παραγωγή μελατονίνης το βράδυ. Σε κάποιες περιπτώσεις διαταραχών στον ύπνο όπως απότομα τρομακτικά ξυπνήματα μέσα στην νύχτα, ταχυπαλμία, αίσθημα φόβου και ουρλιαχτά, εφίδρωση δίνεται τρυπτοφάνη.
•     Σε σχέση με το μεταβολικό σύνδρομο και την παχυσαρκία η παραγωγή της σεροτονίνης δρα προστατευτικά. Δημιουργεί μεγαλύτερο αίσθημα κορεσμού και πληρότητας και στην περίπτωση της παχυσαρκίας σημειώθηκαν χαμηλότερα επίπεδα σεροτονίνης σε σχέση με τους νορμοβαρείς. Η τάση των ατόμων να καταναλώνουν τροφές υψηλές σε υδατάνθρακες υποδηλώνει διαταραγμένη διαθεσιμότητα σεροτονίνης και μέσω της διατροφής γίνεται προσπάθεια να επανακτηθούν αρκετές ποσότητες τρυπτοφάνης που θα συνθέσουν σεροτονίνη.
•     Η νευρική ανορεξία και η βουλιμία είναι από τις πιο κοινές διατροφικες διαταραχές που επίσης συσχετίζονται με διαταραχή στο μονοπάτι της σύνθεσης της σεροτονίνης και κατά συνέπεια την μειωμένη της ποσότητα και προκαλούν τον εκνευρισμό, την επιμονή και το άγχος γύρω από το φαγητό και την εικόνα του σώματος.

Βιβλιογραφία:

1. O’Mahony, S. M., Clarke, G., Borre, Y. E., Dinan, T. G., & Cryan, J. F. (2015). Serotonin, tryptophan metabolism and the brain-gut-microbiome axis. Behavioural Brain Research, 277, 32–48. doi:10.1016/j.bbr.2014.07.027
2. Agus, A., Planchais, J., & Sokol, H. (2018). Gut Microbiota Regulation of Tryptophan Metabolism in Health and Disease. Cell Host & Microbe, 23(6), 716–724. doi:10.1016/j.chom.2018.05.003
3. Kałużna-Czaplińska, J., Gątarek, P., Chirumbolo, S., Chartrand, M. S., & Bjørklund, G. (2017). How important is tryptophan in human health? Critical Reviews in Food Science and Nutrition, 1–17. doi:10.1080/10408398.2017.1357534
4. De Deurwaerdère, P., & Di Giovanni, G. (2020). Serotonin in Health and Disease. International Journal of Molecular Sciences, 21(10), 3500. doi:10.3390/ijms21103500
5. Strasser, B., Gostner, J. M., & Fuchs, D. (2016). Mood, food, and cognition: role of tryptophan and serotonin. Current Opinion in Clinical Nutrition & Metabolic Care, 19(1), 55-61.