Διατροφικό σκορ ABCDE: Τι είναι η νέα αυτή σήμανση στα τρόφιμα του σούπερ μάρκετ; | nutrition home
Τι είναι το Nutri score ABCDE;
Το διατροφικό σκορ ABCDE είναι ένας δείκτης που δείχνει την διατροφική αξία (από άποψη θρεπτικότητας) ενός τροφίμου στα 100g ή 100ml τροφίμου. Προτάθηκε από τον φορέα δημόσιας υγείας της Γαλλίας και άρχισε να υιοθετείται στις αρχές του 2017.
Η ένδειξη A είναι η μέγιστη και βέλτιστη ποιότητα που ενθαρρύνεται να καταναλώνεται σε μεγάλη συχνότητα λόγω της υψηλής διατροφικής του αξίας. Ένα τέτοιο τρόφιμο θα μπορούσε να είναι τα φρούτα και τα λαχανικά που είναι χαμηλά σε συνολικό λίπος, κορεσμένα λιπαρά, υψηλά σε βιταμίνες και ιχνοστοιχεία. Επίσης τα άπαχα κομμάτια κρέατος, ψαριού, προϊόντα ολικής αλέσεως θεωρούνται τρόφιμα με ένδειξη Α. Αντίθετα, όσο προχωράμε προς το Ε που είναι η τελευταία ένδειξη υπάρχει υποβάθμιση της ποιότητας, διαφορετικές αναλογίες στην ποσότητα των λιπαρών, των σακχάρων. Έτσι ένα τρόφιμο με ένδειξη Ε είναι πλούσιο σε κορεσμένα λιπαρά, πρόσθετα σάκχαρα, συντηρητικά, χαμηλά σε πρωτεϊνη και φυτικές ίνες. Παράδειγμα ενός τέτοιου τροφίμου θα μπορούσε να είναι κάποια παγωτά εμπορίου, ντόνατς και άλλα αρτοσκευάσματα, μπάρες δημητριακών, μαργαρίνες, πραλίνες.
Τι καθορίζει ένα “υγιές” προϊόν:
H υψηλή περιεκτικότητα σε:
- Φρούτα
- Λαχανικά
- Ξηρούς καρπούς
- Όσπρια
- Διαιτητικές ίνες
- Πρωτεΐνες
- Ελαιόλαδο
Τι καθορίζει ένα “ανθυγιεινό” προϊόν:
Η υψηλή περιεκτικότητα σε:
-
Θερμίδες ανά 100g ή 100ml
-
Κορεσμένα λιπαρά
-
Αλάτι
-
Ζάχαρη
Είναι υποχρεωτικό να αναγράφεται το nutri score στα τρόφιμα παντού;
Όχι! Ο δείκτης αυτός ακόμα εξετάζεται, αμφισβητείται και παράλληλα βελτιώνεται έπειτα από συστάσεις. Μερικές από τις χώρες που έχουν δώσει το “πράσινο φως” στην εισαγωγή του δείκτη στα τρόφιμα και το προτείνουν είναι το Βέλγιο, η Ελβετία, η Γερμανία, το Λουξεμβούργο και η Ολλανδία.
Κάποιες εταιρείες κολοσσοί όπως η Nestle, Danone και Auchan δήλωσαν πως πρόκειται να εισάγουν τον δείκτη στα τρόφιμα τους στην Πορτογαλία, στην Αυστρία και στην Σλοβενία.
Όμως κάποιες χώρες, ανάμεσα τους και η Ελλάδα είναι αντίθετες στην εισαγωγή του διατροφικού αυτού δείκτη. Οι υπόλοιπες χώρες είναι η Κύπρος, η Τσεχία, η Ουγγαρία, η Λετονία, η Πολωνία, η Ιταλία και η Ρουμανία.
Πιο συγκεκριμένα για την Ελλάδα και τις νότιες χώρες της Ευρώπης ο λόγος που δεν υιοθετήθηκε είναι ότι δεν προωθείται το Μεσογειακό πρότυπο διατροφής, καθώς πολλά από τα παραδοσιακά τρόφιμα που είναι και βάση της διατροφής σε αυτές τις χώρες θεωρούνται κατά το σκορ ως ανθυγιεινά (π.χ. ελαιόλαδο σε θέση C, φέτα σε θέση D, κίτρινα τυριά σε θέση D, μοτσαρέλα για τους Iταλούς σε C).
Έχει αποτελέσματα ο δείκτης στην εφαρμογή του;
Η εφαρμογή και η μελέτη του δείκτη αυτού σε προϊόντα σούπερ μάρκετ όλων των κατηγοριών σε Βελγικά καταστήματα έδειξαν μεικτά αποτελέσματα σχετικά με τις επιλογές των καταναλωτών. Στις 58 κατηγορίες τροφίμων που χωρίστηκαν όλα τα προϊόντα, για τις 20 δεν σημειώθηκε διαφορά στις πωλήσεις. Για τις 17/58 είχε θετική επίδραση στις πωλήσεις σε συνάρτηση με τον διατροφικό δείκτη ABCDE (αυξήθηκαν οι πιο υγιεινές επιλογές ή μειώθηκαν οι πιο βλαβερές/ανθυγιεινές). Για τις 16/58 είχε αρνητική επίδραση (αυξήθηκαν οι ανθυγιεινές τροφές ή μειώθηκαν οι υγιεινές) ενώ για τις υπόλοιπες 5 ήταν μεικτά τα αποτελέσματα.
Σε άλλες δύο μελέτες που διερεύνησαν αν έχει επίδραση ο δείκτης στις αγορές των καταναλωτών παρατηρήθηκαν θετικά αποτελέσματα κυρίως σε σπίτια με χαμηλό εισόδημα και το καλάθι των αγορών είχε καλύτερες διατροφικά επιλογές στα τρόφιμα.
Συμπερασματικά, η ύπαρξη του διατροφικού δείκτη σκορ πάνω στο τρόφιμο ή στη ετικέτα προκάλεσε αλλαγές στις πωλήσεις (είτε αρνητικές είτε θετικές).
Τι θα μπορούσε να γίνει για να προσελκηθούν παραπάνω άτομα να μελετήσουν τον δείκτη και να αλλάξουν τις διατροφικές τους επιλογές;
Βάλε χρώμα: Οι μελέτες που συμπεριλάμβαναν τους δείκτες με χρώμα (σε μορφή φωτεινού σηματοδότη- το Α σε πράσινο, το Β σε λαχανί κ.ο.κ. μέχρι το Ε σε έντονο κόκκινο) ήταν πιο εύληπτοι και είχαν μεγαλύτερη απήχηση στο κοινό. Η εφαρμογή ενός απλού σχήματος, με μεγάλα γράμματα, κατανοητά και με επιλογή χρωμάτων όπως στους φωτεινές σηματοδότες-φανάρια μεταφέρει πιο εύκολα το μήνυμα του διατροφικού δείκτη. “Πράσινο – πράσινο φανάρι- ασφαλές ενώ κόκκινο- κόκκινο φανάρι-απαγορευτικό-επικίνδυνο”. Αντίθετα, η έλλειψη χρώματος στον δείκτη είχε χαμηλότερα ποσοστά προσοχής από το κοινό, περνούσε αδιάφορο και ήταν πιο δύσκολο στην κατανόηση.
Προσεκτική πολιτική στις προσφορές: Παράλληλα με τον διατροφικό δείκτη, θα πρέπει τα καταστήματα να προωθούν τα προϊόντα με καλύτερο σκορ (A & B) με πιο δελεαστικές προσφορές και όχι προωθητικές κινήσεις και προσφορές σε τρόφιμα με χαμηλότερο σκορ. Απλό παράδειγμα: την περίοδο των ποδοσφαιρικών αγώνων γίνεται μεγάλη διαφημιστική καμπάνια τόσο από τα μέσα όσο και στα καταστήματα προωθητικών προσφορών στα πατατάκια (3+1 συσκευασίες). Αυτό οδηγεί στην υπερκατανάλωση των προϊόντων αυτών καθώς έχουν και καλύτερη τιμή και συνδέονται με τα θετικά συναισθήματα που δίνει η παρακολούθηση του γεγονότος αυτού. Αυτό δεν παρατηρείται όμως σε άλλα προϊόντα καλύτερου διατροφικού σκορ όπως το ψωμί ολικής, την βρώμη και καλύτερες προωθητικές τιμές στα φρέσκα και κατεψυγμένα κρέατα, ψάρια, αυγά κ.ο.κ. που έχουν καλύτερο σκορ.
Είναι ο δείκτης αυτός αρκετά αξιόπιστος για όλα τα τρόφιμα;
Ναι μεν αλλά! Για πολλά τρόφιμα είναι ικανός να τα διακρίνει και να τα κατηγοριοποιήσει σωστά ανάλογα την θρεπτική περιεκτικότητα τους. Για παράδειγμα μπορεί να διακρίνει τα οφέλη των προϊόντων ολικής αλέσεως, των φρούτων και των λαχανικών λόγω των πολύ καλών θρεπτικών στοιχείων που περιέχουν (φυτικές ίνες, βιταμίνες, πρωτεϊνών).
Παράλληλα όμως αδικούνται ορισμένα πολύ θρεπτικά τρόφιμα. Το ελαιόλαδο για παράδειγμα, εξαιρετικά παρθένο πλούσιο σε πολυακόρεστα λιπαρά οξέα και εμπεριστατωμένα ευεργετικό για την υγεία μας θεωρείται ως C ενώ επεξεργασμένα δημητριακά πρωινού έχουν θέση B. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε σύγχυση και εν τέλει λανθασμένες επιλογές ή και νοοτροπία των καταναλωτών ως προς τι θεωρείται υγιεινό.
Επίσης προκύπτει διαφοροποίηση στην κατηγοριοποίηση μιας ομάδας τροφίμων ανάλογα το είδος του και τον τρόπο επεξεργασίας και συντήρησης. Για παράδειγμα έχουμε τον σολομό, ο οποίος φρέσκος θεωρείται Α κατηγορίας. Αν είναι σε κονσέρβα μεταπίπτει στην Β κατηγορία και αν είναι καπνιστός είναι D κατηγορία. Οπότε, θα πρέπει να δίνεται προσοχή στα είδη τροφίμων και στους τρόπους που αυτά πωλούνται γιατί δεν είναι όλη η ομάδα τροφίμου στην ίδια κατηγορία. Ο δείκτης ABCDE nutri score δίνει την δυνατότητα να “εκπαιδεύσει” σταδιακά τους καταναλωτές για να γνωρίζουν τι προμηθεύονται.
Συμπέρασμα:
Το διατροφικό σκορ ABCDE είναι ένα χρήσιμο εργαλείο που θα βοηθήσει τους καταναλωτές, ακόμα και αυτούς που δεν ασχολούνται ενεργά με την διατροφή τους, να εντοπίσουν και να επιλέξουν τις τροφές με την μεγαλύτερη διατροφική αξία.
Παράλληλα θα συμβάλει στο να κατανοήσουν ποια τρόφιμα μπορεί να κρύβουν κινδύνους για την υγεία τους και έτσι να τα περιορίσουν. Ο δείκτης αυτός επιδέχεται βελτίωσης ώστε να αρχίσει να ενσωματώνεται περισσότερο και στις υπόλοιπες χώρες της Ευρώπης σεβόμενος και παίρνοντας υπόψιν την παράδοση και το πρότυπο διατροφής που ακολουθείται.
Είναι ένα καλό κίνητρο για τις εταιρείες παραγωγής να δημιουργήσουν τρόφιμα με καλύτερα θρεπτικά συστατικά και να αποκτήσουν καλύτερο διατροφικό σκορ κερδίζοντας την προτίμηση του κοινού.
Τέλος, θα πρέπει να γίνουν οι απαραίτητες αλλαγές τόσο στην αναπαράσταση του δείκτη για να είναι πιο κατανοητός στους καταναλωτές αλλά και να τροποποιηθούν οι προωθητικές προσφορές των καταστημάτων προς μία καλύτερη για την υγεία κατεύθυνση.
Βιβλιογραφία:
- Vandevijvere S, Berger N. The impact of shelf tags with Nutri-Score on consumer purchases: a difference-in-difference analysis of a natural experiment in supermarkets of a major retailer in Belgium. Int J Behav Nutr Phys Act. 2021 Nov 18;18(1):150. doi: 10.1186/s12966-021-01207-7. PMID: 34794474; PMCID: PMC8600100.
- Andreeva VA, Egnell M, Touvier M, Galan P, Julia C, Hercberg S. International evidence for the effectiveness of the front-of-package nutrition label called Nutri-Score. Cent Eur J Public Health. 2021 Mar;29(1):76-79. doi: 10.21101/cejph.a6239. PMID: 33831290.
- Hercberg S, Touvier M, Salas-Salvado J; Group of European scientists supporting the implementation of Nutri-Score in Europe. The Nutri-Score nutrition label. Int J Vitam Nutr Res. 2022 Jul;92(3-4):147-157. doi: 10.1024/0300-9831/a000722. Epub 2021 Jul 27. PMID: 34311557.
- Chantal, J., Hercberg, S., & World Health Organization. (2017). Development of a new front-of-pack nutrition label in France: the five-colour Nutri-Score. Public health panorama, 3(04), 712-725.