Ακμή και διατροφή | nutrition home

Η ακμή εξ ορισμού είναι μία φλεγμονώδης και πολυπαραγοντική δερματική νόσος. Οι αιτίες πίσω από την εμφάνιση της ακμής είναι ποικίλες: μπορεί να είναι εξωτερικές αλλά και ενδογενείς παράγοντες. Στους εξωτερικούς παράγοντες συγκαταλέγονται η περιβαλλοντική ρύπανση, η χρήση κάποιας κρέμας, μάσκας που αντέδρασε με την επιδερμίδα, η κατανάλωση τροφών που ως αποτέλεσμα είχαν την εμφάνιση της ακμής. Μην ξεχνάμε ακόμα πως και η μάσκα κατά του COVID-19 έχει προκαλέσει ένα νέο κύμα επιβεβαιωμένης κατηγορίας ακμής: της λεγόμενης mascne! Η υψηλότερη θερμοκρασία και η υγρασία από την αναπνοή προκαλεί σε πολλά άτομα σπυράκια και εσωτερικές φλεγμονές. Οι ενδογενείς παράγοντες μπορεί να περιλαμβάνουν την χρήση κάποιων φαρμάκων που ως παρενέργεια έχουν την ακμή, ορμονικές διαταραχές κ.α.

Σε αυτό το άρθρο θα διαλευκάνουμε:

• Τον ρόλο της διατροφής
• Ποιες τροφές πυροδοτούν την ακμή, ποιες λειτουργούν κατευναστικά και θεραπευτικά
• Τι θα πρέπει να προσέχουν οι ασθενείς που ακολουθούν ειδική θεραπεία ακμής.

Τροφές που έχουν συνδεθεί με εμφάνιση της ακμής:

• Γαλακτοκομικά προϊόντα: το γάλα και τα προϊόντα του και πιο συγκεκριμένα το αποβουτυρωμένο έχει συσχετιστεί με αύξηση της ακμής. Αυτό συμβαίνει καθώς το γάλα προκαλεί αύξηση του παράγοντα IGF (Insulin-like Growth Factor) και αύξηση της τεστοστερόνης που συνδέεται με παρακίνηση της παραγωγής σμήγματος και υπερκερατινοποίηση.
• Σκόνη ορού πρωτεϊνης: αυξάνει τους πιθανούς παράγοντες για την εμφάνιση της ακμής (TGF, IGF, PDGF, FGF1, FGF2)
• Τροφές με υψηλό γλυκαιμικό φορτίο: από παλιά, οι δερματολόγοι συνιστούσαν στους ασθενείς με ακμή να αποφύγουν τις τροφές με πολύ ζάχαρη και πλέον έχει αποδειχθεί πως οι τροφές με υψηλό γλυκαιμικό δείκτη συμβάλλουν στην επιδείνωση ή εμφάνιση της ακμής.
• Αλκοόλ: το αλκοόλ προκαλεί αύξηση των τιμών τεστοστερόνης, εξασθένηση του ανοσοποιητικού συστήματος που διευκολύνει την είσοδο βακτηρίων στο δέρμα.
• Τσάι, καφές και σοκολάτα: όλες αυτές οι τροφές περιέχουν καφεΐνη που πυροδοτεί την ακμή. Το υψηλό ποσοστό λίπους και η παρουσία ζάχαρης και γάλακτος στη σοκολάτα προωθεί την παραγωγή κυτοκινών και επιδεινώνει την κατάσταση. Παρόλα αυτά, οι πολυφαινόλες του πράσινου τσαγιού έχουν αποδειχτεί ότι αποτοξινώνουν και καταπραΰνουν το δέρμα, μειώνοντας τις φλεγμονές, την έκκριση σμήγματος και παρέχοντας αντιμικροβιακή προστασία.
• Αλάτι: η υπερβολική κατανάλωση νατρίου έχει συσχετιστεί με την έξαρση της ακμής.

Τροφές που έχουν συνδεθεί με μείωση ή βελτίωση της ακμής:

• Ψάρια πλούσια σε Ω3: η συχνή κατανάλωση ψαριών και θαλασσινών πλούσιων σε Ω3 λιπαρά οξέα έδειξαν προστατευτική δράση κατά της μέτριας προς σοβαρής ακμής. Επίσης το συμπληρώματα από λίπος ψαριού (π.χ. μουρουνέλαιο) μείωσαν την σοβαρότητα της ακμής. Τα Ω3 λιπαρά οξέα που περιέχουν προσφέρουν αντιφλεγμονώδη δράση και περιορίζουν την παραγωγή των λευκοτριενών και κυτοκινών που προκαλούν ευνοϊκούς παράγοντες για ακμή.
• Φρέσκα φρούτα και λαχανικά: Η χαμηλή πρόσληψη φρούτων και λαχανικών πυροδοτεί την ακμή, ιδιαίτερα στις γυναίκες. Η μεσογειακή διατροφή που είναι πλούσια σε φρέσκα φρούτα και λαχανικά και ακόρεστα λιπαρά οξέα και φτωχή σε κορεσμένα ευνοεί την καθαρή και χωρίς ακμή επιδερμίδα.
• Μαύρη σοκολάτα vs γάλακτος ή λευκή: Προτιμήστε μαύρη κουβερτούρα σε σχέση με την γάλακτος ή την λευκή καθώς οι δεύτερες περιέχουν προϊόντα γάλακτος και υψηλή ποσότητα ζάχαρης.
• Δημητριακά ολικής και όσπρια: οι τροφές αυτές αποδίδουν χαμηλό γλυκαιμικό φορτίο στο αίμα και δεν προκαλούν έντονα ξεσπάσματα στην γλυκόζη του αίματος όπως τα τρόφιμα με υψηλό γλυκαιμικό δείκτη (π.χ. σακχαρώδη, λευκά ζυμαρικά, ψωμί κλπ)
• Άπαχο κρέας και πουλερικά: έχει χαμηλή περιεκτικότητα σε λίπος και πιο συγκεκριμένα κορεσμένου.

Θεραπεία ακμής με ισοτρετοϊνη:

Πολλές περιπτώσεις ακμής φαίνονται δύσκολες και δεν ανταποκρίνονται σε τοπικές θεραπείες με κρέμες και διάφορες διαδικασίες (π.χ. καθαρισμός). Για αυτόν τον λόγο, προτείνεται πολύ συχνά από τους δερματολόγους η χορήγηση ισοτρετινοϊνης, η οποία είναι τύπος του ρετινοειδούς, παράγωγο της βιταμίνης Α. Η θεραπεία διαρκεί από4μήνες έως8 ή παραπάνω αν διευκρινιστεί από τον ιατρόκαι η ημερήσια δοσολογία είναι 0,5-1 mg/kg. Η δράση της ισοτρετινοϊνης είναι η λέπτυνση της ανώτατης επιδερμίδας και η πρόκληση αλλαγών στο κατώτερο στρώμα επιδερμίδας. Οι πιο συχνές παρενέργειες της θεραπείας είναι η ξηρή, αφυδατωμένη επιδερμίδα με ίσως εμφάνιση ρωγμών στην επιφάνεια της όπως και στα χείλη. Επίσης συχνή είναι η ξηρότητα στα μάτια, η εμφάνιση δυσκοιλιότητας και η μείωση ασβεστίου στα οστά με την μακροπρόθεσμη χρήση ισοτρετινοϊνης και η τριχόπτωση.

Παρατηρούνται επίσης αύξηση στα ηπατικά ένζυμα κατά τις εξετάσεις αίματος (AST ή ALT). Η ηπατοτοξικότητα είναι σπάνια και εμφανίζεται σε περιπτώσεις αλκοολισμού, ατόμων με διαβήτη ή παχύσαρκων. Οι αιματολογικές εξετάσεις συχνά εμφανίζουν αυξημένες τιμές χοληστερόλης (30% των ασθενών στην θεραπεία), τριγλυκεριδίων(20-45% των ασθενών στην θεραπεία) και LDL χοληστερόλης και μειωμένης αιμογλοβίνης. Οι ασθενείς καλούνται να προσέχουν τα επίπεδα λιπιδίων, το σάκχαρο τους και την αντοχή τους σε ινσουλίνη και να πραγματοποιούν συχνά αιματολογικές εξετάσεις με σκοπό να ανευρεθεί κάποια διαταραχή στο ήπαρ.

Η θεραπεία της ακμής πρέπει υποχρεωτικά να συνοδεύεται από αποτελεσματική μέθοδο αντισύλληψης καθώς σε περίπτωση εγκυμοσύνης κατά την θεραπεία, οι πιθανότητες για τερατογένεση είναι πολύ υψηλές.

Βιβλιογραφία:

1. Burris, J., Rietkerk, W., & Woolf, K. (2013). Acne: The Role of Medical Nutrition Therapy. Journal of the Academy of Nutrition and Dietetics, 113(3), 416–430. doi:10.1016/j.jand.2012.11.016
2. Claudel, J. P., Auffret, N., Leccia, M. T., Poli, F., & Dréno, B. (2018). Acne and nutrition: hypotheses, myths and facts. Journal of the European Academy of Dermatology and Venereology. doi:10.1111/jdv.14998
3. Conforti, C., Agozzino, M., Emendato, G., Fai, A., Fichera, F., Marangi, G. F., … Dianzani, C. (2021). Acne and diet: a review. International Journal of Dermatology. doi:10.1111/ijd.15862
4. Butler Natalie, October 2018, Anti-acne diet, Healthline.com, https://www.healthline.com/health/anti-acne-diet
5. Brito, M. de F. de M., Sant’Anna, I. P., Galindo, J. C. S., Rosendo, L. H. P. de M., & Santos, J. B. dos. (2010). Avaliação dos efeitos adversos clínicos e alterações laboratoriais em pacientes com acne vulgar tratados com isotretinoína oral. Anais Brasileiros de Dermatologia, 85(3), 331–337. doi:10.1590/s0365-05962010000300006
6. Drozd Malgorzata et. al. (2020), Is the effect worth the risk? – The most common complaintsduring oral isotretinoin anti-acne therapy and controversiesaround its adverse effects , . Journal of Education, Health and Sport. 2020;10(9):549-555. eISSN 2391-8306. DOI http://dx.doi.org/10.12775/JEHS.2020.10.09.066
7. Vallerand, I. A., Lewinson, R. T., Farris, M. S., Sibley, C. D., Ramien, M. L., Bulloch, A. G. M., & Patten, S. B. (2017). Efficacy and adverse events of oral isotretinoin for acne: a systematic review. British Journal of Dermatology, 178(1), 76–85. doi:10.1111/bjd.15668
8. On, S. C. J., & Zeichner, J. (2013). Isotretinoin updates. Dermatologic Therapy, 26(5), 377–389. doi:10.1111/dth.12084